Hayır diyebilmek çok mu zor?

Gelişmelerden anında haberdar olmak için Google News'te Paradurumu'na abone olun

Paradurumu'na Google News'te abone olun

Abone Ol

İlk gençlik günlerimdeyim, Sarıyer-Büyükdere arasında bir akşam üstü mahallemizdeki kunduracı kalfası olarak dayısının yanında çalışan arkadaşım ile piyasa yürüyüşü yapıyoruz sahil boyu. Konu her nasılsa, arkadaş insan ilişkilerine geldi ve bir an duraksadı bana dönerek “gözlemliyorum, senin herkesi memnun etmeye çalışan bir yapın var, evet diyerek, koşturarak onlar için emek ve zaman veriyorsun, bilesin herkesi kesinlikle memnun edemezsin” diyerek bende farkındalık yaratmaya çalıştı.  

Hayatımın akışına dokunacak, etkileyecek, çok daha güzelleştirecek bu uyarı mahiyetindeki sözleri belleğime zaman içinde iyice yerleşmişti, o gün bugün iç dünyamdaki analizlerle, aile ve iş hayatımda, özel ilişkilerimde bana çok yarar sağlamış olmuştu, hayır demesini öğrenmiş olarak.

Geçenlerde üstat Doğan Cüceloğlu’nun bir deyişine rastladığımda, hadi dedim gençlere belki yararım olur diye bu konuda, yaşamımdan da damıttıklarımla bir şeyler yazayım... “Hayır demesini bilmeyen kişi güçsüz kişidir, bu kişinin evet’ inin de anlamı yoktur” demişti zira üstat.

Bana göre bu dünyada bir “ben” var bir de “benden öteye”, benim kendime has dünyam var, elbette herkesten farklı bir yapıda olacağım, konfor alanım, hayata ve ilişkilere bakış açım bambaşka olacaktır. Senin için güzel olan belki ben de stres yaratıyordur. Acaba benim enerjimi mi kullanıyor, o kişilerle geçirdiğim zaman kazanç mı kayıp mı?  Öncelikle kendi değerlerimin farkında mıyım, bir derin nefes alıp düşünsek mi, ne dersin?

Hiçbirimiz mükemmel değiliz, kendimizi de başkalarıyla kıyaslamaya kalkışmayalım. Bu arada hayır diyemiyorsan, bak bakalım sinyaller de geliyor mu vücudundan, geriliyor musun, omuzuna yük biniyor mu evet dediğin an, için daralıyor mu?

Bir bakalım mı, biraz da irdelesek mi niye hayır diyemiyorum acaba, ne olabilir ki nedenleri, şayet öyle bir yapıdaysak, herkesi memnun etmeye çalışırken kendimizden veriyorsak neler yapmalıyız, nasıl bir düşünce tarzına sahip olmalıyız?

İstemediğim bir durumda karşındakini de kırmak istemediğinden evet diyorsan, tabii kendinden taviz vererek... Evet demezsem ayıp olur mu diye, içinden geçirerek acaba hayır diyememenin altında bir kendine güvensizlik mi yatıyor? Birçok insan gibi hayır demek sende suçluluk duygusu mu yaratıyor? Belki de birini hayal kırıklığına uğratmaktan korkuyorsun. Belki patronunu geri çevirmek konusunda endişelisin. Ya da belki insanları memnun eden bir yapıdasın.

Hayır demek neden bu kadar zor? Doğuştan gelen başkalarıyla iş birliği yapma yönündeki isteğin nedeniyle mi hayır diyemiyorsun. Nasıl bir yapıdasın ki başkalarının ihtiyaçlarına kendi ihtiyaçlarından bile öncelik veriyorsun. Acaba hayır demeyi gerektiren durumlarda seni etkileyen rahatsız edici kaygı duygusu mu var? Hayır dediğinde yaşanacaklardan mı korku var içinde? Hayır dersem ayıp olur, değerim azalır, dışlanırım, beni kimse beğenmez, sevmez gibi düşünceler sende yalnız kalma kaygısı mı yaratıyor?

Hayır dersem karşımdaki üzülebilir, küsebilir, uzaklaşabilir, kırılabilir, alınabilir, beni sevmez duyguları mı sende hayır deme cesaretini elinden almakta? Hayır dediğinde karşındakini reddetmiş mi oluyor sanıyorsun, aslında sadece onun bir talebine hayır diyorsun... Başkalarının beklentileri düşünüp kendini suçlu hissettiğinden mi zor geliyor hayır demek...

Evet dediğinde bunları hissediyorsan hayır deme vaktin geldi demektir:

1. Rahatsız oluyorsan
2. Kendini yükümlü hissediyorsan
3. Aşırı yüklendiğinin farkına vardığında (kendine baskı uygulamak stresini ve kaygını arttır. Tükenmişliği önlemek için zihinsel ve fiziksel sağlığına öncelik verdiğinden emin olmalısın)
4. Talep edilen kişisel sınırlarını aşıyorsa
5. Sadece başkasını memnun etmek için evet diyorsan (başkasını memnun etmek senin mutluluğun ve iyiliğin pahasına geliyorsa buna değer mi, bir düşün)

Hayır demek neden önemlidir?

Öncelikle bu düşünce yapından sıyrıl ve hayır dediğinde suçluluk duygusu taşıma. Tatlı bir dil ve doğru üslup kullandıktan sonra hayır demenin bir sakıncası olmaz. İş yaşamında, özellikle ofis ortamında ve patronunla ilişkilerinizde hayır demeyi öğrenmek rahatlatacaktır. Hayır demeyi öğrenmek sağlık ve refah için önemli bir beceri, zamanını ve enerjini akılcı kullanmak demektir.

1. Hayır demek kendine zaman kazandırır.
2. Enerjini keyif aldığın projelere yönlendir, daha kaliteli işler çıkarırsın.
3. Performansına ve kariyerine fayda sağlar.
4. Profesyonel hedeflerinle uyumlu projeleri takip etme özgürlüğü verir..
5. Mental sağlığına fayda (fazla yükümlülük zihinsel sağlığa zararlı.)
6. Hayır demek, dürüstlüğünü korumana yardımcı olur. (Bir şey programına uymuyorsa veya inançlarınla çatışıyorsa, saygılı bir "hayır" demek kendine karşı dürüst olmanı sağlar.)
7. Hayır demek ilişkileri güçlendirebilir (Sürekli evet demek, kısa vadede insanları memnun edebilir, ancak aşırı taahhütte bulunuyorsan ve yetersiz teslimat yapıyorsan, bu hayal kırıklığına uğratmanın hızlı yoludur.)
8. Sınırları belirler (sınırlar bir ilişkide neyi kabul etmeye istekli olduğunu ve sana nasıl davranılmasını beklediğini gösterir.)
9. Gerçekten yapmak istemediğin şeylere evet demek aşırı stres yaratır.
10. Hayır demek zor olsa da uzun vadede ilişkinin sağlığını koruyup kırgınlığı

Hayır demek de evet demek kadar olağandır, istemediğin bir şeye hayır dediğin için kimseye açıklama yapmak zorunda hissetmemelisin kendini.  Herkesi memnun edemezsin, etmende gereksiz zaten. Dürüstçe ve samimi olarak, ilişkileri zedelemeden, hayır diyebilmek hayatının akışında çok önem arz ettiğinin farkında olarak,  evet demeden önce iki kere düşünmek de yarar sağlayacaktır ruh ve beden sağlığına.

20 Ekim 2023

Heybeliada