Fiyatların matematiği: Pınar Kaftancıoğlu yazdı

Gelişmelerden anında haberdar olmak için Google News'te Paradurumu'na abone olun

Paradurumu'na Google News'te abone olun

Abone Ol

Sabah baktım, zam haberlerini veren bir Twitter hesabı var. Şu şu kadar oldu, bu bu kadar oldu filan... Bir ürüne çok şaşırdım. Eğri midir, doğru mudur, yoksa sosyal medya goygoyu mudur emin de olamadım, teyidini aldım.

Sucuk 609 Lira.

Marka senelerdir bildiğimiz, orta kadar, hatta bir süredir bütün malzemelerin bozulması ile orta karar halin de gerisinde kalan sıradan bir şey. Standart sucuk ürünleri, 1 kg. / 609 Lira. Bir tek bana mı tuhaf geliyor bilemedim ama çok büyük bir para bu..?

Sucuğun malzemeleri bellidir, şöyle,

- Orta yağlı kıyma. (Bunun endüstrideki açılımı çok farklı ama yazmayacağım, bilen bilir)

- Baharat

- Sarımsak

- Ayçiçek yağı

- Biber salçası vs.

Yerinde alınan kıymanın (ya da işte kullanılan etin diyelim) fiyatı belli. Bu fiyatlar İstanbul'daki perakendenin filan elbette altında. Güncel 200 - 220 arası diyebilirim. Bu fiyat en iyi, en saf sucuk kıyması için. Ucuzlatmayı hedefleyenler için marketlerden dönen tavuk etleri, tarihi geçmiş ne var - ne yok denilebilecek et ürünleri, hatta soya unu, soya granülü, irmik, galeta unu vesaire vesaire bin tane yöntem de mevcuttur.

Biz yine de bu hesapta 220'den gidelim.

- tekrar yazmak istiyorum, 1 kilo kıyma 300'leri geçti evet, fakat perakende satışın bilinen bütün et parçaları ayrıldıktan sonra kalanlar, yani bıçak sıyrığı tabir edilen ufak parçalar toplanır, sucuk kıyması yapılır. Doğalı, normali, makulü bu. -

Bu 1 kilo kıymaya ayçiçek yağı, baharat, tuz ve sarımsak toplam %15 gibi bir oranla karışır. Makinede karılır, hamur haline getirilir ve yine makine yardımı ile kurutulmuş bağırsağın içine alınır. Sonra kangal ya da parmak şeklinde iplenir, sucuk kurutma fırınına atılır. Buradaki kurutmada %10 gramaj kaybınız olur.

Kullanılan elektrik, emek, işgücü, yıkadın - temizledin - doldurdun süreçleri, pek de yüksek olmayan baharat, tuz karışımları vesaire vesaire ile kurutmadan çıkan sucuğun maliyeti taş çatlasa 250 Lira olur. Bunu etiketledin, dağıttın, kar da eklemek gerekiyor tabii, maaşlar, sigorta, vergi vesaire... 300'e çıkarsın. Daha da çok ekleyebilirsin, fire eklersin öngörülemeyen maliyetleri eklersin, istediğin kadar eklersin ama çıkacağın bant 1 kg. sucuk için maksimum 350 TL. En kaliteli sucukta durum böyle.

Bu 350'yi satış yerlerinin masraflarına, ambalajdaki tercihlerine, pazarlama ve reklam giderlerine göre biraz daha arttırabilirsin. (...veya azaltabilirsin.) Fakat kilosu 350'den kilosu 610'a gelemezsin. Gelmezsin. Bu şiddette bir kar oranı olmaz. Olamaz. Olmaması gerekiyor.

...nasıl olabiliyor?

Kurabiye.

İsmi kallavi mi ne, basitçe bir tarif. Şam fıstığı ağırlıklı, tereyağlı vs.

Şam fıstığı rende toz granül, beş kiloluk çuvalında kilogram fiyatı 325 - 350 TL.

1 kilo Antep fıstığı

4 yumurta beyazı

1 su bardağı şeker

1 tutam safran, 1 su bardağı bal, 1 su bardağı da tereyağı

Bu malzemeyi yoğurduk, pişirdik. 20 dakikada 1,5 kg. kurabiye çıkıyor.

Maliyeti saf olarak 250'ye geliyor. Elektrik - emek vs. yok.

Şimdi, ham maliyeti 250 Lira olan bir kurabiyenin satış fiyatı sizce kaç olmalı?

350 - 400 - 450..?

500..?

Bu kurabiye piyasada 750 TL'ye satılıyor. Bu bir tek bana mı anormal geliyor?

Bir dilim pasta, dün yedik.

İzmir'de oğlumla - gelinimle bir araya geldik. Alsancak'ın göbeğinde oturup birer çay içtik. Çok sevdiğimiz, senelerdir sevdiğimiz, evimiz gibi hissettiren, bin türlü anımızın olduğu bir pastanedeydik. Tabii birer dilim de pasta istedik.

Pasta sarımsı beyaz. :) ...ki olabilir tabii.

Ananaslı, bademli, beyaz çikolatalı filan. Açıklamasında yazıyor da yazıyor.

Çatalı batırdım, ağzıma attım, acayip yoğun bir margarin tadı geldi ve yutamadım.Ben bu pastayı kaç sene önceden de yerdim, severdim, hiç ama hiç böyle değildi. Şimdiki halini tarif edecek yorumu o an yapmadım. Oğlum karşımda yemeye başlamıştı, onun keyfini kaçırmadım. Fakat aklımdaki yorum ondan geldi. Önce "Biraz değişmiş mi bu" filan dedi, bir çatal daha aldı, lokması ağzında büyüdü, büyüdü ve bıraktı.

Hiç ama hiç abartısız söylüyorum, önümüzdeki tabakların içinde birer kalıp margarin gelmiş, üzerine de süs olsun diye ikinci bir kalıp margarin rendelenmiş. Özeti buydu. Fiyatı 70 Lira. Dilim yaklaşık 100 gram, yani bu pastanın kilosu 700 Lira.

Kilosu 700 Lira olan bir pastanın malzeme performansını sorgulayan tek kişi ben miyim bilmiyorum. Bilemiyorum. Gerçekten bilemiyorum. Herkes memnun, herkes mesut gözüküyor. Fiyatlar uçuyor.

Kontrol makamlarını elbette suçlu buluyorum. Serbest piyasa, bilmem ne diye açıklanamayacak garabet duruma karşı galip gelebilmeleri, gerekirse tavan fiyatları belirlemeleri gerekiyor idi. Esnaf birlikleri neye yarıyorlar bunu da bilmiyorum. Tüketici haklarının mahiyeti nedir, o da belirsiz.

Marketlerin kar oranları %20. Kural böyle. Fakat alım ve satım süreçleri arasında hepsi kendilerine ait 20 tane şirket kurmuş, bu almış, bu tutmuş, bu depolamış, bu ambalajlamış, bu taşımış, öbürü de rafın santimini kiralamış durumlarının önüne maalesef geçilemiyor. 100 Lira'ya üreticiden alınan malın 300'e satılmasına önüne bir engel konulamıyor. Teşhir, tedbir, bilgilendirme, yasa, itiraz, ceza..?

Şakası filan kalmadı bu işin, durdurulması gerekiyor.

Bir son örnek vereyim, başka bir uçtan olsun, turizm olsun.

Birbirinin karşısında iki sakin tatil yeri. Biri Sömbeki, yani Simi. Yunanistan'ın adası.

Diğeri de Söğüt Köyü, Bozburun, Türkiye. Simi'nin tam karşısı.

2019'da her ikisinde de orta kalite (yani işte temiz yatak, temiz duş, önünde de güzelce deniz olan) odaların gecelik fiyatı 50 Euro idi.

2021'de Simi'deki fiyatlar aynı kaldı 50 Euro. Bozburun'da ise oteller fiyatları nedensizce 80 Euro yaptı.

- pandemi dediler, ekonomik kriz dediler. Simi'de de vardı..?

2022'de Simi'deki oteller yine 50 Euro kaldı. Bozburun'daki otellerin fiyatları 110 Euro'ya çıktı.

Şimdi geleyim bu seneye, Bozburun, gecelik fiyatlar 150 Euro olmuş.

Simi'deki oteller 55 Euro'ya çıkmış. Elektrik çok arttı diye utana sıkıla söylediler.

Ben daha da yazmayayım. :) Mutlu haftalar.