Dünyalar Kâşifi Çinli Hadım Amiral

Masal tadında hikâyemiz Çin’in güneybatısında dağlar ve platolarla çevrelenmiş, bugün Çin toprakları sayılan, asırlar önce bir Moğol eyaleti olan Yunnan bölgesinin Çin ordusu tarafından işgal edilmesiyle başlar.

Müslüman bir ailenin çocuğu olan Ma He (1371-1433) henüz 11 yaşında çocukluğunu yaşamakta iken Çin’in Ming Hanedanı askerleri tarafından esir alınır ve o devrin bir ritüeli olarak hadım edilir. Çocuktaki bazı yetenekleri görmüş olmalılar ki kökeni itibariyle Orta Asyalı bir Müslüman olan Ma He 'yi imparatorun oğullarından savaşçı prens Zhu Di’ye köle olarak verirler ve İmparatorluk Hadım Ağası olarak eğitilmeye başlanır. Ma He, prensin hizmetinde ve kendisini atadıkları bu görevde hem başarı hem de prensin güvenini kazanır ve ve kısa sürede prense en yakın danışman olur.

Prens, Ma He’nin ismini Zheng He olarak değiştirerek onu toplum içerisinde onurlandırır, kendisine saygı duyulmasını sağlar. Genç prens vakti gelip Çin İmparatoru olduğunda Zheng He’yi ticaret filosunun komutanlığına atar. Kuşkusuz o günlerde kimse bilemez, hatta tahmin dahi edemezdi Zheng He’nin bugün Çin tarihinin en büyük amirali olarak anılacağını. Öyle ya, altı yüz yıl önce Çin’in en yakın limanına birkaç hafta yol uzaklıkta, Asya’nın dağlık bölgelerinden birinde doğup henüz çocukken esarete, kölelilğe, hadım edilmeye göğüs gererek Çin Ming Hanedanı'nın Afrika’ya uzanan seferlerinde ticaret gemilerinden oluşan filolarına komuta etmek her babayiğidin harcı olmamalı!

1400'lerde büyük Ming Donanması, (Míng Cháo, 1368-1644 yılları arasında Çin’e egemen olmuş hanedan) Afrika'ya ve batıya uzanan yedi destansı seferinin ilkinde Nanjing'e (Çin’in Jiangsu bölgesindeki şehir) demir atar; Kristof Kolomb'un Amerika'ya ve Vasco da Gama'nın Hindistan'a gelişinden neredeyse bir yüzyıl önce. Zaten bu yolculukların yanında diğer tüm seferler önemsiz kalıyordu: Örnek vermek gerekirse Kolomb ve da Gama'nın tüm gemileri, Zheng He komutasında yola çıkan filodaki tek bir geminin tek güvertesinde depolanabilirdi!*

Yukarıda da belirttiğimiz gibi Zheng He “Batı”ya da Hint Okyanusu'na yedi sefer düzenledi. 28 yıl boyunca 30.000 deniz milinden fazla yol kat etti ve Singapur dahil 30'dan fazla ülkeyi ziyaret etti.

Zheng He, Çin'e karşı işlediği suçlar veya görevini istismar etme sebebebiyle İmparator'dan özür dilemeleri için içlerinde Seylan Kralı Vira Alakeshwara'nın da bulunduğu otuzdan fazla krallıktan birçok kupa ve elçiyi Çin'e getirdi.

Zheng He hiç şüphesiz Çin'in 4000 yıllık tarihinde gördüğü en yüksek denizcilik figürüydü, zira yeni bir dünya hayal eden ve onu biçimlendirmek için bilinçli şekilde yola çıkan vizyon sahibi bir karakterdi.

Dünyalar Kâşifi Çinli Hadım Amiral resim: 0

China's Great Armada, HongNian Zhang, 2004

Zheng He seyahatleri hakkında şunları yazdı:

100.000'den fazla uçsuz bucaksız su alanını geçtik ve okyanusta gökyüzünde yükselen dağlar gibi devasa dalgalar gördük ve yelkenlerimiz yüksek bir şekilde yükselirken, ışık buharlarının mavi şeffaflığında gizlenmiş uzaklardaki barbar bölgelerine göz diktik. Gece gündüz bulutlar gibi yayılıyor, bir yıldız gibi [hızla] yollarına devam ediyor, o vahşi dalgaları sanki bir caddede yürüyormuşuz gibi kat ediyorduk.

Resmî hanedan tarihlerinde geçmese de Zheng He muhtemelen hazine filosunun son yolculuğu sırasında ölmüştür. Çin'de bir mezarı olmasına rağmen denize gömüldüğü için içi boştur.

Dünyalar Kâşifi Çinli Hadım Amiral resim: 1

Zheng He'nin deniz seferlerini gösteren harita (Wikipedia)

İlgi duyanlar için Zheng He’nin batıya seyahatlerinin anlatıldığı kitap hakkında yapılan açıklamada aynen şöyle denmektedir:

Denizlerde barışın sembolü olan Zheng He ve Batıya Seyahatleri, 2005 yılında seyahatlerin 600. Yıl dönümünde derin araştırmalara tabi tutulmuştur. 2023 yılından 618 yıl önce, Çinli Müslüman Amiral Zheng He komutasında gerçekleşen seyahatler, 1405 yılında başlamış olup 1433 yılında sona erdirilmiştir. Zheng He’nın seyahatlerini bu kadar önemli kılan nokta ise sadece Deniz İpek Yolu ile bağlantısı olmamıştır. Zheng He’nın Batıya Seyahatleri, esasen coğrafi keşiflerden çok daha önce Ming Hanedanlığı tarafından Güney ve Güneydoğu Asya’da kurulan hâkimiyeti temsil etmektedir. Güney Denizi’nin ve Hint Okyanusu’nun derin ve dalgalı sularında seyahat eden Amiral Zheng He ve donanması, 15. yüzyılın ilk yarısında dünyanın en güçlü deniz gücü olduğunu, gemi yapımında ve denizcilik tecrübesinde diğer ülkelerle kıyaslanamayacağını tüm dünyaya kanıtlamıştır. Bu nedenle de bu seyahatler, dünya tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir. Çünkü bu seyahatler aslında Ming Hanedanlığı’nın gücüne güç katmak ve deniz ticaretini kontrol altında tutmak için altın bir fırsattır. Fakat Ming Hanedanlığı’nın seyahatlerde uyguladığı barış diplomasisi sayesinde uygulanan haraç sistemi, uluslararası ilişkilerin “kazan-kazan” politikası çerçevesinde yürütülmesine katkı sağlamıştır.

Dünyalar Kâşifi Çinli Hadım Amiral resim: 2

14 Ekim 2024

Heybeliada

*NOT:

En büyük ahşap gemiyi Çinliler mi yaptı?

Çin kaynaklarında Zheng He'nin gemileri için iddia edilen boyutlara inanılabilirse o zaman evet! Ancak Zheng He için verilen boyutların güvenilir veya doğru olmadığına inanmak için çok iyi nedenler var ve bu durumda cevap hayır.

Deniz mühendisliği uzmanları, Zheng He'nin gemileri kadar büyük boyutlardaki ahşap gemiler inşa etmenin teknik olarak mümkün olmadığını söylüyorlar.

Manşet görseli, China Project için illüstrasyon, Alex Santafé

Yorumlar

MUSTAFA BAKACAK

Fethi Bey, güzel bir hafta sonu yazısı olmuş. Başlayınca bırakılamayacak güzellikte ilgi çekici bir konu. Çin'in batıya seyahatleri devam edecektir. En son seyahatprogramı pandemi nedeniyle gerçekleştirilememişti.