Staj mağdurlarının EYT umudu tükenmek üzere

Ankara, Bursa, Sakarya’dan sonra geçtiğimiz hafta İstanbul’da da bir araya gelen binlerce çalışan, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in, "Staj mağdurları mağdur değildir. Yani onlar o kavramı kullanamazlar” açıklamasına rağmen, stajyer ya da çırak olarak bilfiil çalıştıkları günlerin prim günlerine sayılmasını ve EYT’den faydalanmayı istiyor.

Paradurumu.com olarak Staj Sigortası Mağdurları Derneği Başkanı Ferhat Salman, ile konuştuk. Kadıköy’de bir araya geldikleri günün hemen öncesi Bakan Bilgin’in yaptığı “Ortada iş akdi yok. Onlar mağdur kavramını kullanamazlar. Milletin parasını bu şekilde dağıtamayız” açıklamasının ardından “Umutlu musunuz?’ diye sorduk.

Sayın Salman staj mağdurları kimler, ne istiyorsunuz?

İsteğimiz 8 Eylül 1999’dan önce SGK’da stajyer-çırak kaydı bulunanların, çalıştıkları süre göz önüne alınarak, yaş şartı aranmadan, sigortalılık süresi ve prim günü koşullarını sağlayıp, emekli olabilmeleri. Şu an çok kapsamlı bir çözüm getiremiyorsak da en azından 1999 öncesi stajını yapmış ama 1999 sonrası çalışmaya başlamışlara acil çözüm getirelim, daha sonra tüm staj mağdurlarına çözümü düşünelim.

Bizlerin 1986 yılından gelen bir mağduriyeti var. Mağduriyetimiz, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununa dayanıyor. Staj ve çıraklıkta geçen süre mağduriyet oluşturuyor.

EYT’de aslında önce staj mağduriyetinin çözülmesi gerekiyor. Bizim hak arayışımız daha öncesine dayanıyor.

Staj neden çalışma gününden sayılmıyor?

Stajyer ve çıraklar ‘uygulama’ sırasında meydana gelebilecek kazalara, hastalıklara karşı ‘kısa vadeli sigorta kolu’ kapsamındalar. Uzun vadeli sigorta kollarına prim yatırılmıyor. Daha doğrusu yatırılmıyormuş.  O yüzden de ‘stajyer’ sigortası emeklilik başlangıcı sayılamıyor.

15-16 yaşındaki çırak-stajyer çocuk nereden bilsin bunu? Bırakın çocuğu, velisi bilmiyor. Öğretmeni bilmiyor. Hatta ve hatta patronu bilmiyor. Öğretmenlerimiz bile bize staj kartlarımızı verdiklerinde, çocuklar siz artık sigortalısınız, bir çok arkadaşınıza göre avantajlısınız. Devletimiz sizin sigortanızı yaptırdı demişti.

Meslek liseliler emeklilik günü yaklaşıp, SGK’ya gittiklerinde ancak sigortalı olmadıklarını öğrendiler. Oysa o güne kadar kimse bunun farkında değildi.

O zaman internet de yok, e-Devlet de. Sayın Bakan ‘Ortada bir iş akdi yok, patronları yok onların’ diyor. Nasıl patronumuz yok? Okul ile patron arasında iş akdi mevcut. İş verenimiz kim belli. Sabah 9.00 akşam 18.00, çalışıyoruz. 

Sanayide, 15-16 yaşında çocuğu araba altına yatıracak, torna-makine başına geçirecek ve haftanın 5 günü en az 6 saat çalıştırıp, bir günü teorik eğitim vereceksin, buna da ‘iş’ değil eğitim diyeceksiniz. İtirazımız bu duruma.

Mağduriyet yaşayanların sayısına gelince, 1999 öncesi staj-çıraklık yapan 240 bin. Bu bizim bildiğimiz, rakam ‘kayıtsızlar’ ile iki milyonun üstünde.

Bu sayının çokluğu ve artacak olması sorunun çözüme ulaşamamasında etkili olmuş mudur?

Staj mağduru devlete külfet değil, borçlanma yapılabilir ve böylece hazineye katkı sağlanabilir. Biz bunu görüşmelerimizde milletvekillerimize ve Bakanımız Vedat Bilgin’e ilettik. Nasıl askerlik ve doğum borçlanması var ise staj borçlanması da olsun. Biz primlerimizi ödeyelim, dedik.

Haliyle şu an meslek liselilerin staj süreleri de çalışma gününe dahil değil…

Sanayicilerin en çok dert yandığı konu, ara eleman bulamamaktadır. Meslek liselerine öğrencilerin yönlendirilmesi için, sanayici ve Milli Eğitim Bakanlığı işbirliği yaparak çalışmalar yürütür. Yaşanan ara eleman sıkıntısında staj ve çıraklık sigortası mağduriyetinin etkisi büyük.

Çünkü aileler staja giden, 3 yıl emekliliğe etki etmediği için çocuklarını artık meslek liselerine yönlendirmiyor. Sanayi sitelerinde usta kalmayacak yakında. Bu gidişle ara eleman bulamayacaklar.

Geçtiğimiz Pazar günü Ankara, Bursa, Sakarya’dan sonra İstanbul’da da bir araya geldiniz. Kadıköy Rıhtım Meydanı’ndaki buluşmaya katılımı nasıl buldunuz?

Güzel bir katılım vardı. Mücadelemize büyük destek aldık. Türkiye’nin farklı illerinden gelen staj mağduru arkadaşlar ile “Hepimiz birimiz, birimiz hepimiz için” sloganları eşliğinde basın açıklaması yapıldı. Açıklamaya, EYT Federasyonu Başkanı Gönül Boran Özüpak da katıldı.

Tam da Kadıköy buluşmanız öncesi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, "Staj mağdurları mağdur değildir. Yani onlar o kavramı kullanamazlar. Çünkü onları mağdur eden bir şey yok. Ortada iş akdi yok" açıklamasında bulundu. Bu açıklamayla ilgili ne demek istersiniz?

Biz Ağustos ayında Bakanımızla görüştük. Bakanımız konuyla ilgileneceği, konunun araştırılacağını söyledi.  Özellikle 15-16 yaşında sanayide çalışan çocuk işçiler konusunda hassasiyetini belirtti. Ağustostan eylüle ne oldu da böyle bir açıklama yaptı? Anlamış değiliz.

Bakan Bilgin’in bu açıklamasının ardından bu sorunun çözüme kavuşacağına dair bir umudunuz var mı?

Açıkçası umudumuz azaldı…