Sosyal medya hesabınızı miras olarak bırakabilir misiniz?

Facebook, Twitter, Instagram gibi sosyal medya hesapları, takipçi sayısı ve etkileşimleriyle maddi değer kazandı. Aynı zamanda bazı kullanıcıların yüksek rakamlar karşılığında hesaplarını devretmesiyle ciddi bir piyasa oluştu.

Peki sosyal medya hesaplarının mülkiyet hakları nedir, nasıl devredilir, miras bırakılır mı?  Avukat Rıdvan Yıldız,sosyal medya, dijital mülkiyet ve miras konusunda tüm merak edilenleri paradurumu.com’a açıkladı.

Dünyada yaklaşık 3.8 milyar aktif sosyal medya kullanıcısının bulunduğu bu dijital çağda, vefat ettikten sonra sosyal medya hesaplarım ne olacak sorusu sizin de aklınıza takılmış olabilir.

Avukat Rıdvan Yıldız, konuyla ilgili şu bilgileri paylaştı: Sosyal medya kullanıcılarının facebook, twitter, instagram gibi popüler uygulamalardaki kullanıcı hesapları takipçi sayısı, etkileşim, izleyici yönlerinden bir maddi değer oluşturmaya başladı.  

Hatta bazı kullanıcılar ciddi bedeller alarak kullanıcı hesaplarını zaman zaman devrettiğini, hatta bu konuda bir piyasanın oluştuğu dahi söylenebilir. Bu noktaya geldiğimizde Sosyal medya hesaplarının mülkiyet olarak kabul edilip edilemeyeceğini de değerlendirmek gerekmektedir.

Facebook’un kullanım koşullarını incelediğimizde “Hesabınızı silmeniz veya hesabınızın kapatılması hallerinde bu koşullar, aramızda bir sözleşme teşkil etmeyecek olup feshedilmiş sayılacak ancak aşağıdaki hükümler yürürlükte kalmaya devam edecektir” maddesini görmekteyiz.

Twitter’ın kullanım koşullarında da “Kalıcı olarak askıya alınan bir hesap dünya çapında görüntülenmeye engellenir ve ihlali yapan kişinin yeni hesap oluşturmasına izin verilmez. Bir hesabı kalıcı olarak askıya aldığımızda, taciz ihlalleri nedeniyle askıya alındıklarını ilgili kişilere bildirir ve hangi politika veya politikaları ihlal ettiklerini ve hangi içeriklerin ihlal edildiğini açıklarız” kuralı yer almaktadır.

İnstagram’a baktığımızda “Instagram herhangi bir zamanda hiçbir sebep göstermeden paylaştığınız içeriği reddedebilir, hesabınızı silebilir, size hizmet vermeyi kesebilir.

Bu durumda size bildirim yapılacağına ilişkin bir madde de Instagram Kullanım Şartları’nda bulunmamaktadır.” maddesini görüyoruz.

Sosyal medya paylaşımlarının mülkiyeti boyutundan facebook, twitter, instagram kurallarına bakacak olursak; İnstagram’ın kuralı “Instagram üzerinden yapmış olduğunuz paylaşımlar üzerinde Instagram herhangi bir hak iddia etmez.

 Ancak Instagram’a, paylaşımlarınız üzerinde tanımış olduğunuz lisans alt lisanslama hakkını içeren devredilebilir bir lisanstır ve bu nedenle oldukça geniştir”şeklindedir.

Facebook ise “Fikri mülkiyet hakları kapsamındaki içerikleri, ürünlerimizde veya ürünlerimizle bağlantılı şekilde paylaştığınızda, yayınladığınızda veya yüklediğinizde; içeriklerinizi barındırmamız, kullanmamız, dağıtmamız, değiştirmemiz, çalıştırmamız, kopyalamamız, herkese açık olarak sunmamız veya göstermemiz, çevirisini yapmamız ve türevlerini oluşturmamız için (gizlilik ve uygulama ayarlarınız doğrultusunda) bize münhasır olmayan, devredilebilir, alt lisanslanabilir, telifsiz ve uluslararası bir lisans vermiş olursunuz.” maddesine kullanım koşullarında yer vermiştir.

Sosyal medyayı mülkiyet bağlamında iki açıdan ele alacak olursak. Sosyal medya hesaplarının mülkiyeti ve sosyal medya paylaşımlarının mülkiyeti yönünden konuyu değerlendireceğiz.

Sosyal medya platformları hiçbir hukuki sorumluluk olmaksızın kullanıcı hesaplarını silme haklarına sahipler.

Kullanıcıların onayladıkları ve genellikle okumadıkları sözleşmelerde tüm hakların devri bu platformlara devredilmektedir. Henüz Sosyal Medyanın oturmuş bir hukuku bulunduğu söylenemez.

Ancak her geçen gün önemli bir değer kazanan ve para kazanılan bu mecraların bir hukukunun olmaması, kullanıcıların başvurabilecekleri hukuki süreçler olmaması düşünülemez. Peki ne olmalı?

Gelişen teknoloji, sosyal platformlar düşünüldüğünde şu an taşınır ve taşınmaz olarak ayrılmış mülkiyet anlayışına üçüncü bir mülkiyet türünün ilave edilmesi ve hukuk kapsamına alınması değerlendirilmelidir.

Bu üçüncü tür ise dijital mülkiyet olarak tanımlanmalıdır. Dijital mülkiyetin ne taşınır ne de taşınmaz mülkiyetinin alt başlığı olamayacağı açıktır. Bu nedenle dijital mülkiyete ilişkin düzenlemeler için şimdiden düşünmek gerekiyor.

Sosyal medya hesaplarının her geçen gün maddi anlamda da değer ifade ettiğini görmekteyiz. Böyle bir durumda sosyal medya platformlarının sınırsız takdir hakkı karşısında kullanıcıların da hakları olduğunu göz önüne almalıyız. Elbette bu alanda ulusal yasalar yeterli olmayacaktır.

Bu konunun uluslar arası değerlendirilmesi gerektiği ve kullanıcıların haklarının çözümü için sınırları aşan bir sosyal medya ve internet ortamında sınırlara hapsolmuş yasal düzenlemeler çözüm getirmekten uzak kalacaklardır.

Kullanıcıları da sosyal medya platformlarının insafına bırakmanın da adil bir durum olmadığı açıktır.

Sosyal medya paylaşımlarının mülkiyeti boyutunu ele alacak olursak bu konuda 2011 yılında ABD’de görülen örnek bir dava üzerinden konuyu değerlendirmek sağlıklı olacaktır. 2011 yılında Huffington Post isimli 2005 yılında kurulan online içerik paylaşım sitesi 315 milyon dolara AOL’e satıldı.

Huffington Post, AOL’e satılınca içerik oluşturan yaklaşık 9.000 blogger dava açarak 105 milyon doların kendilerine yani içerik oluşturanlara ödenmesini istediler. Başlangıçta fikir paylaşımı, kültür, demokratik gelişim amaçlanırken sitenin satılması ile emekleri sömürüldüğünü düşünen Bloggerlar bu davayı kaybettiler.

Gerekçe şu şekildeydi “Hiç kimse davacıları çalışmalarını Huffington Post’a yayınlamaya zorlamadı ve davacılar tazminat beklemeyeceklerini samimi bir şekilde kabul ettiler.”

Gerekçe şu şekildeydi “Hiç kimse davacıları çalışmalarını Huffington Post’a yayınlamaya zorlamadı ve davacılar tazminat beklemeyeceklerini samimi bir şekilde kabul ettiler.”

Geçtiğimiz yıl ise bir açıklama yapan Huffington Post içerik katkısı veren yazarlara ödeme yapacağını açıkladı.

Huffington Post ve Bloggerlar arasındaki dava geleceğe ilişkin önemli ip uçları vermektedir. Milyonlarca insan sosyal medya platformlarında, bloglarda içerik oluşturmaktadır. Youtube, Facebook ve diğer platformların bazıları kendi belirledikleri kurallar çerçevesinde kullanıcılara ödeme yapmaktadırlar.

Ancak bu ödemelerin ne kadar adil olduğu tartışmaya açıktır. Bugün dijital mülkiyet, dijital ekonomi konularını ele almaya başlamamız gerekmektedir.

Her geçen gün Facebook, Google, Twitter gibi platformların dijital oligarşiye dönüştüğü, az kişiye iş olanağı sağlamalarına rağmen büyük gelirler sağladığı görülmektedir. Gelir dağılımındaki adaletsizliği arttıran platformlara ( Google, Facebook vs) karşı dijital emeği de gözeten, gelir paylaşımı hedefleyen platformları gündemimize şimdiden almamız gerekiyor Çünkü gelecekte insanların gelir alanları daraldığında tüm zenginlik ve güç bu platformların elinde olabilir.

Dijital mülkiyet kavramı Sosyal Medya kullanıcı hesapları ve içeriklerinin mülkiyeti beraberinde dijital mülkiyetin mirası konusunu da gündeme getirecektir. Facebook’un vefat durumunda hesaba varis atama uygulaması bulunmaktadır.

Şu an mülkiyet anlamında bir değer ifade etmese de gelecekte bunun böyle devam etmeyeceği kanaatindeyim. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamındaki haklar miras yoluyla mirasçılara geçebilmektedir.

Özellikle Sosyal Medya hesaplarının kullanılması, telif hakları konuları kullanıcıların vefatı durumunda önem arz edecektir.

Örneğin Youtuberların vefatları halinde oluşturdukları içerikler izlenmeye devam ettikçe kazanç getirecektir.

Peki bu durumda bu kazançlar mirasçılara nasıl geçecektir, mirasçılar buradan nasıl hak talep edebileceklerdir? Bu basit örnekten gördüğümüz üzere dijital mülkiyet ve miras konularının geleceğin hukukunda yer alması oldukça muhtemel görünmektedir.