Maaşınız yıl sonuna doğru neden azalır?

Bir işverenin yaptığı iş karşılığında çalışanlarına yaptığı düzenli ödemeye maaş adı verilir ve maaşlar genellikle aylık olarak sabit aralıklarla ödenir. İşverenle maaş anlaşması brüt ya da net ücret üzerinden yapılır. Eğer net ücret anlaşmasıyla sözleşme imzalanmışsa, işçi her ay düzenli olarak sözleşme belirlenen net ücret ile fazla mesai ve ek yardımların ödemesini alır. Ancak anlaşma brüt maaş üzerinden yapılmışsa işçinin kazandığı maaşta yıl  sonuna doğru azalma gerçekleşir.

Yılın ilk aylarında çalışanlar maaş hesaplarında daha yüksek miktarda para görürken yılın son zamanlarında ise bu miktarın gittikçe düştüğünü görür. Aydan aya yaşanan bu maaş dalgalanmaları, Gelir vergisi, damga vergisi, sağlık sigortası vb. kesintilerde yaşanan artışlardan kaynaklanmaktadır.

İşçinin yıl boyunca maaşını öngörebilmesi için brüt ücret ile net ücret arasındaki farkları bilmesi, işverenler ve çalışanlar açısından çok önemlidir. Peki brüt maaş ile net maaş arasındaki farklar nelerdir?

Brüt ücret, bir çalışanın vergiler ve kesintiler yapılmadan önce aldığı toplam para miktarıdır. Brüt maaş, bir çalışanın hak ettiği fakat içinden vergiler ve sigorta gibi masrafların kesilmemiş halini ifade eder. Örneğin, bir işveren size aylık 10 bin TL maaş ödediğinde, bu elinize her ay düzenli olarak 10 bin TL geçeceği anlamına gelmez. Gelir vergisi, damga vergisi, sağlık sigortası vb. kesintiler yapıldıktan sonra net maaşınız belirlenir ve buna göre size ödeme yapılır. Brüt geliri bir bakıma verdiğiniz hizmetten dolayı elde ettiğini kar olarak görebilirsiniz. Kesintilerle birlikte sizin net kazancınız belirir. Brüt maaş, herhangi bir kesinti yapılmayan maaştır. Tüm ödeneklerin (ikramiyeleri, tatil ücretini, fazla mesai ücretini) eklendiği ve herhangi bir vergi indirmeden önce çalışana ödenen maaşı gösterir.

Net maaş ise işverenin yapılan tüm kesintilerin sonunda çalışana, çalışmasının karşılı olarak aylık direkt verdiği tutarı ifade eder. Net maaş, brütten vergilerin ve diğer kesintilerin çıkarılmasından sonra ortaya çıkar. Daha açık ifade etmek gerekirse maaş gününüzde elden ya da hesabınıza yatırılarak kullanımınız için size teslim edilen tutar net maaşı ifade eder. Brüt maaşın kesintileri otomatik olarak yapıldığı için siz maaşınızdan ne kadar kesinti olduğunu hesabınızda göremezsiniz. Maaş kesintisinin ayrıntılarını öğrenmek için işverenden bordro almanız gerekir.

Net maaş ve brüt maaşın neler ifade ettiğini ve hangi kesintilerin yapıldığını çalıştığınız kurumun insan kaynaklarından maaş bordrosu talep ederek öğrenebilirsiniz. Maaş bordrosunda yer alan tablodaki rakamlar üzerinden direkt olarak ilişki kurabilirsiniz.

Başlangıç aşamasında kesinti yapılmadan önce belirlenen tutar brüt maaş olarak adlandırılır. Vergi ve kesintilerin yapılarak kişilerin kullanımına verilen tutar ise net maaş olarak adlandırılır.

Brüt maaş net maaştan daha yüksek rakamları ifade eder. Net maaş her zaman için brüt maaşa bağlı olarak hesaplanır. Brüt maaş içerisinde işverenin her yıl ödediği rakamlar dahil edilir ve aylara göre değişiklik gösterebilir, net maaşta ise zam olmadığı sürece değişiklik olmaz.

Brüt maaş üzerinden net maaş hesaplanırken belli miktarlarda vergi ve sigorta kesintisi söz konusu olabiliyor. Çalışanın sigorta girişi ve gelirleri üzerinden vergilerin miktarlarında da değişiklik meydana gelir. Aşağıda kesinti yapılırken standart olarak hangi kalemlerin brüt maaştan düştüğünü bulabilirsiniz:

Sosyal güvenlik primi çalışanlarının tahsisi
İşsizlik sigortası çalışanının dağılımı
Gelir vergisi matrahı
Gelir vergisi
Damga vergisi

Net maaş zaten belirlidir ve işçi eğer net maaş üzerinden anlaşma yaptıysa her ay bu miktarı maaş olarak alır. Ancak brüt maaş hesabı biraz kafa karıştırır.

Brütten nete maaş hesaplama yöntemi ile çalışanlar ne kadar gelir vergisi verdiği ya da ne kadar AGİ (aile geçim indirimi) aldığını hesaplayabilirler. Brütten nete maaş hesaplaması yapılırken SGK Primi, İşsizlik Sigortası, Damga Vergisi, AGİ (aile geçim indirimi), Gelir Vergisi gibi birçok değişkene bağlı kalınmaktadır. Brüt maaş hesaplaması net maaşa, sgk işçi pirimi, işsizlik primi, gelir vergisi ve damga vergisi eklenerek yapılmaktadır. Net maaş hesaplamak için de aşağıdaki yöntem izlenebilir.

BRÜT MAAŞ - Toplam Kesintiler (Ödenecek gelir vergisi + Damga Vergisi + Sosyal Güvenlik Primi Çalışan Tahsisi + İşsizlik Sigortası Çalışan Tahsisi) = NET MAAŞ formülü uygulanmaktadır.

Hesap size biraz karışık gelebilir. Bu durumda internetteki maaş hesaplama site veya uygulamalarından da yardım alabilirsiniz. İnternette brütten net maaşı ya da net maaş bedelinden brüt maaş hesaplayabilen birçok site var.