Dr. Özgür Bolat: Sahip olmak istediğiniz değil, sahip olduğunuz çocuğu yetiştirin

Gelişmelerden anında haberdar olmak için Google News'te Paradurumu'na abone olun

Paradurumu'na Google News'te abone olun

Abone Ol

Monaylıların yoğun ilgi gösterdiği oturumda, "Geleceğe göre çocuğumuzu tasarlamayalım, çocuğa göre gelecek tasarlayalım" mottosuyla dikkat çeken Bolat, online gerçekleşen oturumda ebeveyn ve çocuk ilişkilerine ilişkin değerli bilgiler paylaştı, Monaylı ebeveynler başta olmak üzere çocuk ve gençlerle iletişimi önemseyen Monaylıların sorularını yanıtladı.

Monay uygulamasını ücretsiz olarak indirmek için tıklayın.

Ebeveyn ve çocukların arasında derin bağ kurmaya ilişkin sosyal medya söylemleri ve paylaşımlarıyla da dikkat çeken Bolat, anne ve babalara, çocuklarının ufkunu genişletirken kaliteli ve derin sohbetlerle sağlıklı bir iletişimi inşa edebilmeleri için nelere dikkat etmeleri gerektiğinin altını çizdi. "Sahip olmak istediğiniz değil, sahip olduğunuz çocuğu yetiştirin" yaklaşımıyla dikkat çeken Bolat, son başvuru tarihi yaklaşan LGS tercihlerinde ailelere düşen sorumluluk ve ebeveynlerin yaklaşımını nasıl olması gerektiğine ilişkin önemli ipuçları verdi.

Monay kullanıcılarının yoğun ilgi gösterdiği oturumda, gençlerin, çocukların meslek ve kariyerlerini etkileycek olan LGS tercihlerine ilişkin, ailelerin çocuklarının meslek tercihlerine müdahil olup olmaması gerektiğine ilişkin soruya, dikkat çeken bir örnekle yanıt verdi:

"Herkes mesleğinde iyi olmak ister. Mesela ben bir işi çok iyi yapmaya çalışırım. Bir gün psikolog bir arkadaşım "Neden bu kadar iyi yapmaya çalışıyorsun" dedi. "Hakkını vermem lazım" dedim. O da "Hayatın hakkını veriyor musun" dedi. "Güzel soru" dedim, hatta ChatGPT'ye yazdım; 'hayatın hakkını vermek ne demek' diye. En başta ne çıktı biliyor musunuz: Tutkun olan şeyi yapmak. Hayatın hakkını vermek denilince, yapay zekada bile birinci sırada o'Hayatın hakkını vermek' çıktı. Yani özetlemek gerekirse; geleceğe göre çocuk değil, çocuğa göre gelecek tasarlamak daha doğru... "

LGS tercihleri öncesinde nelere dikkat edilmeli?

Monay Sohbetleri oturumunu moderatörü Sakine Demir'in 19 Temmuz 2023 günü son bulacak olan LGS tercihleri öncesinde, ebeveynlerin, çocuklarının yeteneklerini gözlemlemelerinin meslek yönlendirilmelerindeki önemine dikkat çekmesinin ardından, Özgür Bolat dikkat çeken bir örnek verdi:

Gitar çalma yeteneği olan bir çocuğu doktor olmaya zorladığınızda başarısız bir doktor olabilir. Çocuğa da zarar topluma da zarar... Çocuk gitar çalma konusunda yetenekli ise izaten efsane bir gitarist olacak ve aile baskısıyla bir doktor olursa da, anne baba para kazansın diye istiyor ya- zaten para kazanamayacak...

İşini seven, tutkuyla yapan çok iyi bir teknisyen, çok iyi bir aşçı, ortalama bir avukattan ya da doktordan kat kat fazla kazanabiliyor. Onun için en doğrusu çocuğun en iyi yaptığı şeyi bulup, geleceği buna göre dizayn etmelerine yardımcı olmak... Ama genelde anne, babalar gitar, resim gibi sanatsal konulara, bilmedikleri bir alan olduğundan karşı çıkıyor. Mesela bir gitaristin dünyasını bilmiyor bazı ebeveynler, bir sanatçının dünyasını bilmiyor, kendi memur dünyasını biliyor ya da dünyasında ne varsa onu biliyor. Sanatçı olursa nasıl bir hayatı olur kısmını düşünemiyorlar...

Bu konuda güzel araştırmalar var. İki anne baba türü, çocuklarına kendi hayallerini yüklüyor. Birincisi; çocuğunu kendi uzantısı olarak görenler, ikincisi de geçmişte bir şey başaramamış, içinde ukte kalmış olanlar... Bunlar kendi başaramadıklarını ya da gerçekleştiremedikleri hayallerini çocuklarına yüklüyorlar. Burada herkes çocuğun sınırıyla kendi sınırının farklı olduğunu düşünürse ve çocuğu kendisini uzantısı olarak görmezse aslında sorun kalmayacak."

Ebeveyn ve çocuk ilişkilerinde, gelecek hayattaki süreçlerde ve şimdiki zaman içinde en problem yaratan konulardan biri olan 'mükemmeliyetçilik' konusuna da değinen Bolat, " Anne baba çocuğun başarılı olmasını ister ama mükemmelliğe gitti mi burada bir baskı oluşabiliyor. Çocuklarımızda buradaki ayrımı da çizmek gerekiyor" diyerek sözlerine şöyle devam etti:

Mükemmeliyetçilik bir sıkıntı... Mükemmeliyetçilik ne demek? Mükemmeliyetçilik eşittir başarısız olursam sevilmeyeceğim demek... Anne baba, çocukta yetersizlik duygusu yaratınca da aynı şey oluyor. Peki yetersizlik nasıl yaratılır:

• Aşırı övgü,
• Aşırı eleştiri,
• Aşırı müdahale,
• Aşırı kontrol,
• Aşırı uyarı
• Çocuk yardım istemeden yardım vermek

Bu altı mekanizma yetersizlik oluşturuyor. Çocukluk çağında yetersizlik oluşan çocuk da mükemmeliyetçi olur.

Biz bir arkadaşımızla mükemmeliyetçilik ölçeği geliştirdik. Orada gördük ki mükemmelliyetçilik bir sosyal ilişki sorunu... Altında ne var: "Ben başarılı olmazsam sevilmeyeceğim."

"Mükemmeliyetçi olmadan başarı nasıl gelir?" sorusunu gündeme getiren Bolat, "Başarı tanımını değiştiriyoruz. Artık mükemmeliyetçilik ve başarı tanımı şudur. Ne kadar iyi yaparsam, ne kadar kazanırsam, ne kadar sahip olursam o kadar başarılı olurum yerine diğer taraftaki anlam ve coşku seviyesindeki başarıyı anlamamız lazım. O da şudur; Bu hayatı kendim olarak yaşayabilirsem başarılıyım, diğer insanların hayatına anlam yaratıyorsam başarılıyım."

Spor yapmanın hem ruh hem beden sağlığına pozitif etkisinden söz eden Bolat, çocukların spor faaliyetlerine aktif olarak katılımının, gelecek hayatlarında ve kariyerlerinde profesyonel katkı sunacağını ifade etti:

“Spor yapmak var, hareketlilik var. Yani spor dediğimiz organize edilmiş olan futbol, basketbol gibi...  Hareketlilik ve sporu ayırt etmeliyiz. Mesela bir saat yürümek gibi, doğada koşmak gibi faaliyetler hareketliliktir... Zaten hareketlilik mutlaka olmalı. Spora gelince; spor yapan çocuk zihnini yönetir, iyi uyur. Sporla ilgilenen çocukların karar verme mekanizmaları çok güçleniyor. Çocuklar her bir basketbol maçı oynadığında belki 500 defa karar veriyor oyun anında. Çocukların özgüveninin arttığını görüyoruz. Bir de takım olma, hedef koyma gibi konular da var sporda... Hepsi mükemmel. Çocukluk çağındaki spordaki tek sıkıntı diyebileceğimiz nokta şu; 11 yaşına kadar spor rekabetsiz olmalı. Yani çocuk eğleniyor olmalı. Bir defa çocuklar çok erken yaşta rekabete girdiği yoruluyor. Artık eğlenmediği için motivasyonu da sürdüremiyor. Yurt dışında çocuklar için spor 11 yaşına kadar eğlence temeline oturtulmuş.”

Ekibin iki yıllık bir süreçte kurduğu , ebeveynler için kişiye özgü mobil çocuk yetiştirme rehberi niteliğindeki Parentwiser'a değinen Bolat, çeşitli yaşlarda çocukları bulunan ve çocuklarının tutumlarına ve onlara nasıl yaklaşmaları gerektiğine ilişkin sorular soran Monaylılara uygulamasının detaylarını da aktardı. Ailelerin yaşadığı sorunlara yanıtlar sunan, onların ebeveyn olarak gelişmelerine katkı sağlayan ve bilimsel anketler aracılığıyla kendilerini ve çocuklarını tanımalarına olanak sağlayan mobil bir uygulama olan, 3-18 yaş aralığındaki çocuğu olan ebeveynlere hitap eden Parentwiser'ı App Store ve Play Store'lardan indirip, uygulamada yer alan videolar, makaleler ve anketleri inceleyebilirsiniz

Özgür Bolat kimdir?

Özgür Bolat Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Fakültesinden mezun olmuştur. Türk Eğitim Vakfı bursu ile Harvard Üniversitesinde yüksek lisansını tamamlamıştır.

Ülkeye döndükten sonra Boğaziçi Üniversitesinde 2 yıl öğretim görevlisi olarak çalışmıştır. Cambridge Üniversitesinde doktorasını tamamlamıştır.

MIT Sloan Scholl of Management liderlik alanında dersler aldı ve iki yılını araştırma yaparak geçirdi.

Özgür Bolat 2007 yılında Yeni Zelanda’da uluslararası bir konferansta En İyi Genç Araştırmacı ödülünü almıştır.

Özgür Bolat şimdilerde okullarda ve şirketlerde danışmanlık ve Hürriyet Gazetesinde Köşe Yazarlığı yapmaktadır.

TEVİTÖL ve Para Durumu Platformunda Yönetim Kurulu üyesidir. 2008 yılında okullarda Öğretmen Liderliği Projesini başlatmıştır. Yüzden fazla devlet okulu ve özel okulda bu uygulama devam etmektedir.

Kendisinin kurmuş olduğu Gelişen Aile Akademisi bünyesinde Anne- Baba Okulu ve ebeveynlere mutlu ve başarılı çocuk yetiştirme prensipleri konusunda eğitim vermektedir.