Franchising nedir? İşte Franchise veren şirketler

Gelişmelerden anında haberdar olmak için Google News'te Paradurumu'na abone olun

Paradurumu'na Google News'te abone olun

Abone Ol

Franchising, bir markanın imtiyaz sahibinin, belirli şartların sağlanması dahilinde verilen işin yönetim ve yürütülmesine destek sağlayarak, maddi bir bedel karşılığında bağımsız yatırımcılara markasını kullandırmasına denir.

Franchise kelime olarak ‘imtiyaz’ anlamına gelir. Ürüne, hizmete, kalitesini kanıtlamış, başarılı olmuş şirketlerin belirli bir bedel karşılığında isim hakkını vermesine Franchise denir.

Franchise sistemi Türkiye’de nasıl gelişti?

Türkiye’de Franchise sistemi 1980’den sonra gelişti. Özellikle fast-food sektöründe Franchise sistemi çok yaygındır.  Ülkemizde Franchise sistemine ilk giriş yapan firmalara McDonald’s, Pizza-Hut, Wendy’s ve Kentucky Fried Chicken örnek olarak verilebilir.

Türkiye’de Franchising sistemiyle kurulan küçük işletmeler, KOBİ teşviklerinden yararlanabiliyor. KOSGEB desteğiyle kurulan işletmelere düşük faizli kredi ve hibe gibi avantajlara yer verilmektedir.

Franchise, yaygın olarak yiyecek sektöründe verilse de Franchise veren birçok sektör bulunmaktadır.

İşte yaygın olarak Franchise veren bazı sektörler:

• Gayrimenkul Sektörü
• Güzellik Sektörü
• Fitness Sektörü
• Otomobil Kiralama Sektörü
• Kuru temizleme Sektörü
• Eğitim Sektörü
• Sağlık Sektörü
• Emlak Sektörü

Franchise Türleri

Franchise iki grupta incelenmektedir.

• Ürün ve Marka Franchising: Bu Franchising türünde; satıcı firma, üretici firma ile özdeşleşmeye çalışır. Bu tür franchising de önemli şey belirli bir marka ve ticari unvanın kullanılmasıdır. İmtiyazı veren firma karşı taraf üzerinde denetim hakkına sahiptir. Ürün ve Marka Franchising’e örnek olarak; benzin istasyonları, alkolsüz içki üreticileri, otomobil firmaları verilebilir.
•  İşletme Sistemi Franchising: Bu Franchising türünde; satıcı firma ve üretici firma sadece ürün ve marka alanında değil, bir bütün olarak pazarlama ve üretimde tüm faaliyetlere katılır. İşletme Sistemi Franchising’e örnek olarak: Restoranlar, oteller, perakende satış mağazaları verilebilir. İşletme Sistemi Franchising sözleşmesinde 4 temel unsur bulunmaktadır:

1. Franchisor, ismin ya da markanın kullanılması için Franchisee’ye izin verir.
2. Franchisor’un, sözleşme süresince Franchisee üzerinde denetimi mevcuttur.
3. Sözleşme devam ettiği sürece Franchisor, Franchisee’ye belirli hizmet ve yardımlarda bulunur.
4. İmtiyaza karşılık ödeme şekli olan ‘Royalty’ nin miktarı periyodik ödemeler şeklinde belirlenir.

Franchising ile bayilik arasındaki farklar

Franchising ve bayi sık sık karıştırılan iki kavramdır. Bu iki kavramın farkını şu şekilde açıklayabiliriz:

Franchisee, isim hakkı satın alınan bir markanın, o markanın çatısı altında belirli bir ürün veya hizmeti belli standartlarda üreten ve pazarlayan yatırımcılara denir.  Franchisee, bir markayı kullanmak için franchising sözleşmesi süresince bir bedel öder.

Bayiler ise firma kapılarına kendi isimlerini asarlar. Bayiler Franchisee gibi herhangi bir bedel ödemez ve bayilere kar bırakılır.  Bayiler, toptancıdan kendi adına aldığı malı satan, üretici ile tüketici arasında aracı, tamamen bağımsız üçüncü şahıstır.

Franchise Veren Firmalar 2023

Türkiye’de Franchise veren birçok firma bulunmaktadır. 2023 yılında Franchise veren bazı firmalar şunlardır:

• HD Holging: Firma, 1995 yılından beri hizmet veriyor. HD Holding bünyesinde;  HD İskender, Pidem, HD Döner ve Makarnam markalarını da barındırıyor. Türkiye genelinde 3 binden fazla çalışanı bulunuyor. Dört marka için 50 ilde hizmet veren firma, toplamda 300 restorana sahiptir.
• Tavuk Dünyası:  2021 yılından beri hizmet veren Tavuk Dünyası, ilk Türkiye’de açıldı. Firmanın 52 ilde toplamda 271 restoranı bulunmaktadır. Tavuk Dünyası, yurt dışında ise Gagawa markasıyla hizmet vermektedir.
• Bayramefendi Osmanlı Kahvecisi: Firma 2011 yılından beri kahve sektöründe hizmet veriyor. Şu anda 175 şubesi bulunan firma, 2023’de yeni lokasyonlarda şube açmayı düşünüyor.
• Tutku Yatak: 1987 yılında mobilya sektörüne giren firma, 2001’de Tutku Yatak patentini alarak yola devam etmiştir. Tutku Yatak üretime ilk İstanbul’da başlamıştır.
• CARL’S JR.: Dünyada 81. yılını kutlayan firma, Türkiye’de 2011 yılında hizmet vermeye başladı. Burger zinciri Cars Jr. 39 ülkede toplam 4 bin şubesi bulunmaktadır. 
• Carrefoursa: 2023’de 30 yılı dolan Carrefoursa’nın şu anda 43 ilde 820 mağazası bulunmaktadır. Firma ayrıca akaryakıt istasyonlarına da bayi veriyor.
• Century 21: Gayrimenkul danışmanlık şirketi olan Century 21’in Türkiye’de dokuz ilde 28 şubesi bulunuyor.
• Armis Yatak: 2017 yılından beri hizmet veren Armis Yatak’ın şu anda 85 showroomu bulunuyor. Firma, Türkiye genelinde 74 ilde hizmet veriyor.
• Mc Donald’s:  Yurt içi ve yurt dışında toplam 34 binden fazla şubesi bulunan Mc Donald’s, 2023 yılında da franchising vermeye devam ediyor.
• Kahve Diyarı: 2005 yılından beri hizmet veren firma, 33 ilde 100'den fazla şubeye sahip. Firma, kahve sektöründe ilk 3'te yer alıyor. 
• Koçtaş: 1996'da ilk mağazasını açan firma, 2023 yılında da franchising hizmeti vermeye devam ediyor. 

Türkiye'de, yukarıda saydığımız firmalar gibi binlerce alan ve sektörlerde Franchising almak mevcuttur. Franchising almak isteyen girişimciler, öncelikle hangi sektörde iş yapmak istediklerini belirlemelidir. Karar verdikleri sektörde detaylı araştırmaları yaparak ve gerekli şartları sağlayarak başarılı olan girişimciler, Franchise aldıkları markayla birlikte gelişerek, hem firmaya hem de kendilerine katkı sağlamaktadır.