Çocuklarınızın Odaklanma Yeteneğini Nasıl Geliştirebilirsiniz?

“Benim ilkelerimden biri hep şu olmuştur: Odaklanma ve basitlik. Basit olana ulaşmak, karmaşık olana ulaşmaktan daha zordur. Kafanı temizleyip elindeki işi basitleştirmek için daha çok çalışman gerekir. Ama sonuçta buna değer çünkü oraya bir kez vardın mı, artık dağları yerinden oynatacak güçtesindir.” Steve Jobs

“Mükemmellik, ekleyecek bir şey kalmadığında değil, çıkartılacak bir şey kalmadığında oluşur. Hayatınızı basitleştirin. Basite indirge, indirge, bir  kere daha indirge... O zaman ne kalıyor ona bak. İstekler listenizi kısa tutun. Kısa tutun ki, odaklanabilesiniz. Güneş ışığına büyüteç tutmak gibi. Konsantre olmazsanız, hayatı yakalayamazsınız.” Antoine de Saint-Exupéry

Odaklanma ve basitlik ile ilgili önemli sözler söyleyen iki insan. Biri teknoloji ve bilgisayar dünyasında önemli yenilikler yapan Steve Jobs, diğeri yazdığı eserlerle özellikle ‘Küçük Prens’ eseriyle çocuk, genç, yetişkin herkesin kalbini kazanan Antoine de Saint-Exupéry.

En basit haliyle dikkatin toplanmasıdır. Dikkat ise Türk Dil Kurumunda ‘duygu ve düşüncenin bir konu ya da sorun üzerinde toplanması, zihnin uyanık bulunması durumu’ olarak açıklanıyor. Odaklanma ve dikkat günümüzde daha da önemli. Anlık değişen çok fazla dinamiğin olması bir konuya dikkati vermeyi ya da o konuda bir süre geçirip iyice odaklanabilmeyi de zorlaştırıyor. Oysa odaklanma iyi olduğunda etki ettiği çok fazla alan var. Korelasyon gibi. Örneğin okuma ve odaklanma, sürdürebilme ve odaklanma, özdenetim ve odaklanma gibi. Odaklanma iyi olduğunda bağlantılı olan diğer alanlarda da iyileşmeler görülür. Özellikle akademik konuların öğrenilmesinde odaklanma ve süreklilik çok önemlidir.

Bu test özdenetim ve odaklanmayı yönetmeyi de çok güzel açıklar. Ünlü psikolog Walter Mischel'in çok ses getiren Marshmallow Testi, psikoloji tarihinin en meşhur deneylerindendir. Testi internetten izleyebilirsiniz, izlemesi de çok eğlenceli bu arada. Deneyi uygulayan kişi, 4-6 yaş aralığındaki çocukları bir odaya götürüyor. Odadaki masada bulunan marshmallowu, çocuğa göstererek ‘benim biraz işim var, şimdi sana bu marshmallowu bırakıyorum, eğer bunu ben geri gelinceye kadar yemezsen sana bir tane daha vereceğim. Eğer benim geri dönmemi beklemeden yersen sadece bunu yiyebilirsin.’ diyerek çocuğu marshmallow ile baş başa bırakıyor. Çocukların bir kısmı sırtını masaya dönüyor, bir kısmı elleriyle ritim tutup odağını farklı yerlere yoğunlaştırıyor, gözlerini kapatanlarda var. Kendilerince birçok yöntem geliştirerek marshmallowu yememeyi başaran çocuklar bunlar. Yiyenler ise marshmallowu eline alıyor, uzun uzun bakıyor, ufacık bir ısırık alıyor ve nihayetinde yiyor.

Buradaki testte asıl ölçülen şey ‘hazzı erteleme becerisi’ ve kendini kontrol edebilme becerisi gelişmiş olan özdenetimli çocuklar deneyi yapan kişiyi bekleyerek ikincisini almaya hak kazanıyor. Daha sonra yapılan araştırmalarda da bekleyebilen çocukların hayat başarılarının daha yüksek olduğu ortaya çıkıyor. Bu deneyde yüksek performans gösteren çocuklar bekledikleri sırada kendilerini marshmallowu düşünmekten uzaklaştırarak dikkatlerini başka yerlere yoğunlaştırıyor. Dikkat dağıtıcı şeylere kapılmadan bir iş üzerinde yoğunlaşabilen çocuklar (odaklanabilen), pratik yaparak odaklanma yeteneklerini daha da geliştirebilirler. Anne-baba için en önemli nokta çocuk bu becerisini geliştirinceye ve kendi kendine sağlam bir şekilde odağını korumayı öğreneceği zamana kadar bu öğrenme sürecini desteklemektir.

• Çocuğunuzla birlikte 2 dakikalık gözlem yapabilirsiniz. Örneğin çocuğunuzun sevdiği bir oyuncak olabilir bu. Oyuncağı çocuğunuza verirsiniz. İki dakika incelemesini istersiniz sonrasında oyuncağı saklarsınız ve çocuğunuzdan oyuncağın özelliklerini saymasını istersiniz. Çocuğunuzun yaşına göre söylemesi yerine yazmasını da isteyebilirsiniz. Bu alıştırma iki dakika süreyle bir alana yoğun bir dikkat sağlar. Bu çalışmayı farklı materyallerle tekrarlayabilirsiniz.

Hepinize hayatın renklerine odaklanacağınız çok güzel bir hafta diliyorum.

Öznur Karaeloğlu