Tarihin en yüksek sanat koleksiyonu satışından Khalil Bey hikayesine

9 Kasım 2022, yer New York Christie’s, heyecan yüklü bir sanat koleksiyonu müzayedesi başlamıştı. Bill Gates ile birlikte Microsoft’un kurucu ortağı Paul Gardner Allen ( 1953 – 2018 ) koleksiyonundan 60 eser satışa sunulmuştu zira o gün.

Müzayede sonunda 60 başyapıt eserin toplam satışı 1.506.386.000, yani kısaca bir buçuk milyar dolara ulaşan Allen koleksiyonu böylece tüm zamanların en değerli özel koleksiyonu olmuştu. Koleksiyon Rönesans’tan çağdaş sanatın en uç noktasına, bir Van Gogh manzarasından Georges Seurat’ın çıplak bir tablosuna kadar çok çeşitli muhteşem sanat eserlerini içermekteydi.  

Vincent van Gogh (1853-1890), Verger avec cyprès, 1888. Tuval üzerine yağlı boya. (65,2 x 80,2 cm). Vizyoner: Paul G. Allen Koleksiyonu I. Bölüm. 
Koleksiyondaki 117 milyon 180 bin dolara satılan Van Gogh eseri.

(Paul G. Allen collection is the biggest sale in history | Christie's (christies.com)

Daha önceki en yüksek koleksiyon satış rakamını merak edenler için söyleyeyim; emlak kralı Harry Macklowe ve eski eşi Linda’nın yaklaşık altmış yıllık evlilikleri boyunca biriktirdikleri sanat koleksiyonları, boşanma davalarından üç yıl sonra, Sotheby’s de iki farklı satışta toplam 922 milyon dolar hasılat yaparak müzayedede satılan en pahalı koleksiyon haline gelmişti.

Pablo Picasso, Andy Warhol ve Cy Twomnly’nin eserleri dahil olmak üzere kasım 2021 de 35 sanat eserinden ilk parti, mayıs 2022 de son 30 eserlik parti satılmıştı. Gecenin sonunda, her eserin satıldığı anlamına gelen “ beyaz eldiven satışı” yapıldı.   

Toplu koleksiyon satışları denince Fransızların Khalil Bey dedikleri Halil Şerif Paşa’dan da biraz bahsedelim mi, ne dersiniz? Öncelikle birkaç satırla sanat koleksiyonuna sahip olmadan önceki yaşamına bir göz atalım.

1831 Yılı Kahire doğumlu Halil Şerif daha 13 yaşında iken ailesince Paris’e gönderilir hem askeri hem hukuk eğitimi alması için. 1849’da geri döndüğü Mısır’dan, Paris’te okumasının da verdiği bir tecrübe ve sanata olan ilgisi nedeni ile 1855’de Paris’te yapılan Exposition Universelle’in Mısır Sergi Komiseri olarak görevlendirilir. Sergi bitse de Halil Paşa politik sebeplerden dolayı Mısır’a dönmez ve Osmanlı Hariciye Nezaretine ataması yapılır.

Atina ve St Petersburg’daki görevlerini müteakip babasının 1865’de hayatını kaybetmesi ve kendisine çok yüklü bir servet miras kalması üzerine görevlerinden istifa ederek Paris’e yerleşir. Mesleği, zenginliği, verdiği ziyafetler, görkemli evi, kumar masalarında kaybettiği dudak uçuklatan paraları nedeniyle istediği çevreden kişilerle ahbaplık tesis eder. Tabii Paris’in ünlülerini ve sanatçılarına da çevresine toplar. 

Daha öğrencilik yıllarında resim toplamaya başlayan Halil Şerif Paşa servetinin gücü ile edindiği yakınlıkla ünlü sanatçıların atölyelerine gider, resimler alır, siparişler verir, her aldığı tablo Paris’te olay yaratır, konu edilir.

* Realizmin kurucusu ünlü Fransız sanatçısı Gustave Courbet’in “ L’Origine du Monde” ve “ Le Sommeil” tabloları ,

 * Neo-Klasik resmin en önemli temsilcisi Fransız sanatçı Jean Auguste Dominique İngres’in “Le bain Turc“  - Türk Hamamı tablosu

* Theodore Rousseau’nun “ Louvre” – Kestane Ağaçlı yol tablosu

* Eugene Delacroix Cezayirli Kadınlar  tablosu

gibi çok değerli tablolar da bunların arasındadır.

Eugene Delacroix Cezayirli Kadınlar - İstanbul Sanat Evi (istanbulsanatevi.com)

1834 yılı,180 X 229 cm, Musée du Louvre, Paris.

Fransız sanat tarihçisi Michele Haddad “ Halil Şerif Paşa, Bir İnsan, Bir Koleksiyon” adlı kitabında “ Tanzimat döneminin en renkli kişilerinden. Fransa'da bir Parisli gibi yaşayan bir Osmanlı diplomatı. Halil Şerif Paşa'nın belki de en önemli özelliği, İslâm dünyasının Avrupa resminin çok önemli yapıtlarının yer aldığı bir özel koleksiyon oluşturan ilk aydınlarından biri olması . “ demektedir.

Babadan kalan miras sonsuz değil, çok şaşalı hayat, Casino’ların baş tacı, özel davetleri, Paris Sosyetesinin en aranan bonkör insanı, kumar ve kadınlar, Gustave Courbet gibi dönemin en ünlü sanatçılarına resim ısmarlamalar… Neticede tüm bu harcamalara dağ dayanmaz derler ya,  serveti tükeniyor.

 Elde nakit kalmayınca ne yapıyor, tabii ki koleksiyonunu satışa koyarak rahat bir nefes alabiliyor. 109 Tablolu koleksiyonunu 638bin Fransız Frankı karşılığında elden çıkarıyor. Bugün çoğu dünyanın ünlü müzelerinde sergilenmekte olan eserlerinin değeri yaklaşık 3(üç) milyar dolar civarında olduğu tahmin edilmektedir. Bu müzelerden bazıları; Louvre Paris, Castle Museum Nottingham, Fabre Müzesi Montpellie, Özel Bührle Koleksiyonu Zürih.

Parislilerden daha Parizyen dolce vita yaşamı ancak yaklaşık dört yıl sürebiliyor, koleksiyonu satıp 1868’de İstanbul’a dönüyor, bir prensesle evleniyor..

Tarihte ilk ve tek Osmanlı koleksiyon sahibi Halil Şakir Paşa’nın renkli yaşamı, özellikle Paris günleri, sanata yoğun ilgisi, müzelerde sergilenen eserleri bir film veya dizi konusu olabilir.

* Fransızların Khalil Bey dedikleri Osmanlı devlet adamı ve diplomat Halil Şerif Paşa
(Kahire 1831 - İstanbul 1879)

12 Kasım 2022

Suadiye

Paul G. Allen collection is the biggest sale in history | Christie's (christies.com)

Bloomberg Business on Instagram: “It was the largest single-owner art sale in history. And it happened in just over two hours. Drawn from the art collection of the late…”

Real Estate Mogul Harry Macklowe And Ex-Wife Linda's Art Collection Fetches Record-Breaking $922.2 Million (forbes.com)

Macklowe collection fetches $922 million at Sotheby's art auction - CNN Style

Sanat Dünyasının Sırlarındandı: 'Dünyanın Kökeni' Tablosunun Modeli Halil Şerif Paşa'nın Metresi Çıktı (onedio.com)

Khalil Sherif Pasha - Wikipedia