Polonezköy’den La Scala’ya
Ressam Leonid Afremov’un (1955-2019) bir tablosuna verdiği “Tutkunun Yalnızlığı” (Loneliness of Passion) ismi düşündürmüştü beni. Tutku yalnızlık getirir mi diye, ne dersiniz? İstanbul’un köylerinden birinde dünyaya gelen kızın yaşamına baktığınızda olabilir diyebilirsiniz.
Ressam Leonid Afremov’un (1955-2019) bir tablosuna verdiği
“Tutkunun Yalnızlığı” (Loneliness of Passion) ismi düşündürmüştü
beni. Tutku yalnızlık getirir mi diye, ne dersiniz? İstanbul’un
köylerinden birinde dünyaya gelen kızın yaşamına baktığınızda
olabilir diyebilirsiniz.
Çocukken en büyük isteği zirvelere çıkmak, gökyüzüne uçmaktı.
Adımını attığı, kapısından girdiği her yerde tutkusu, azmi,
çalışması onu hayal ettiği, hedeflerine koyduğu her sahneye
çıkartmıştı, sesi ve varlık sebebi olan şarkılarıyla.
Gençlik yıllarımızın Boğaz’ın karşı tarafındaki piknik yerlerinden birisiydi Polonezköy.
Polonya kökenli insanların yaşadığı yemyeşil tabiatı, bahçeler içinde kaybolmuşçasına evleri, doğasıyla çok güzel bir kırsal köydü anılarımda kalan. Bugün hemen her yer gibi betonlaşmış olabilir.
Polonyalı devlet adamı ve siyasetçi Prens Adam Jerzy Czartoryski ( 1760-1861 ) tarafından satın alınan bu topraklara ve bu Polonya köyüne ilk olarak Adam'ın Tarlası manasına gelen Adampol adı verilir. Sonrasında ise Polonez Karyesi adını alır.
Polonezköy Hakkında (Genel Bilgiler, Tarihi, Aktiviteler) (polonezkoy.com)
Sadece Polonyalıların yaşadığı bu köye Safranbolulu Hasanzade İbrahim Bey nasıl gelmişse, köye aşık olmuş. O başka bir konu… Polonyalı Katolik bir ailenin kızı olan Alexandra Angela Minakovska ile evlenir ve 1928 de doğan kızlarına Leyla adını verirler. Leyla’ya müzik aşkını, evde piyano çalan, Lehçe şarkılar söyleyen annesi aşılar.
Baba İbrahim, kızı daha 16 yaşındayken hayata veda eder. Leyla İtalyan Lisesi'nde okurken Eugenio Hilinski adlı Polonyalı piyano hocasına aşık olur ve onunla evlenmek ister ancak ailesi bu evliliğe karşı çıkar. Bu aşkın önüne geçemeyeceğini anlayan aile, kızlarını yakın tanıdıkları varlıklı bir aileden bankacı İbrahim Gencer ile evlendirdiler.
O günde sonra artık Leyla Gencer olarak bilinir.
Eğitimi ise en yoğun şekilde devam ediyordu. Bir taraftan İtalyan Lisesi, öte yandan İstanbul Devlet Konservatuarı, değerli hocaların öğrencisi olmak, Muhittin Sadak, Cemil Reşit Rey, Fransız Reine Gelenbevi gibi.
Hepimizin hayatlarında önemli kırılma noktaları vardır, tıpkı onun da kapısını çalan rastlantıların getirdiği şanslar gibi… Tabii eğitimin ve alt yapın hazırsa. Ünlü İtalyan soprano Giannina Arangi Lombardi ile tanışması belki de hayatının geleceğini şekillendirecekti. Hem opera konusunda hem şıklığı ve kendine bakımıyla rol modeli olarak Leyla Gencer’in rol modeli olmuştu.
Leyla Gencer, Devlet Tiyatroları Operası'nda koroda görev yapmaktayken Ankara'ya geldiği yıl (1950'de) sahnelenmeye başlayan Cavelleria Rusticana operasında Santuazza rolü ona verildi, Gencer'in opera kariyeri bu rolle başladı.
Çalışmak, çok çalışmak insana yeni kapılar açar. Ankara Operasında devam eden başarıları ilk defa 1953’de Türkiye ile İtalya arasında imzalanan Kültür Anlaşması çerçevesinde bir radyo konseri vermek için Roma’ya gider. Bu konserin başarısı üzerine Napoli Yaz Festivali'nde sahnelenen Cavelleria Rusticana başrol üstlenmek fırsatını elde eder.
Bir sonraki sezon Napoli San Carlo Operası’nda Eugenio Onegin ve özellikle Madam Butterfly başarışı ile Napolilerin sevgisini kazanır. Artık uluslararası kapılar açılmış şöhreti dünyaya yayılmıştır.
Hayaller, hedefler, çok çalışma ve kariyerindeki tutkusu onu kısa zamanda kendisine koyduğu hedefe ulaştırmıştı. Neydi o hedef, Milano’nun dünyaca ünlü “ La Scala” da sahneye çıkmak. 26 Ocak 1957 gecesi sahneye ilk adımını atmıştı.
La Scala | History, Operas, & Facts | Britannica
La Scala - Aralık 2019
Foto:Fd
Sahneye konan opera eseri için aylar öncesinden bilet almak gerek. Tabii biz de oradayken bilet bulamamıştık. Ancak Binayıve Müzesini gezmiştik. Yukarıdaki ifade ilgimi çekmişti.
Milano’da, yabancı olduğunuzun anlaşılması için, sormanız yeterli:
Bu akşam La Scala’ya gidiyor musun? Gereksiz, boş ve yararsız bir soru.
Milan halkının birbirine sormadığı bir şey. Akıllarında şüphe yoktur. Birinin hala hayatta olup olmadığını sormak gibi.
Franz Liszt
Teatro alla Scala, Avusturya imparotoriçesi Maria Theresa’nın himayesinde, 26 Şubat 1776’da kuruldu.
16 Çocuklu Kraliçe: Maria TheresaViyana'ya gidip de Schonbrunn Saray'ını gezmeden geri dönen olmamıştır sanırım. Tabii ki en çok ilgi çeken ve 'Ne kadınmış...' dedirten Kraliçe Maria Theresa olmuştur. En azından benim için öyle...
Büyük neoklasik mimar Giuseppe Piermarini tarafından tasarlanan La Scala, 3 ağustos 1778’de Antonio Salieri’nin operası L’Europa Riconosciuta ile Mattia Verazi’nin bir librettosuna açılıdı.
9 dakikalık video:
La Scala, the heart and soul of Milan - YouTube
La Scala - Aralık 2019
Foto:Fd
La Scala - Localardan bir bölüm
Foto:Fd
Museo Teatrale Scala (La Scala Tiyatro Müzesi) genel olarak La Scala tarihine ait tablolar, taslaklar, heykeller, kostüm ve diğer belgelerin bir koleksiyonunu içermekte.
Sadece sanata ilgili ve opera severler tarafından değil herkes tarafından ilgi ile gezip görülecek tarihi yaşatan harika bir müze. Ünlü sanatçılar heykelleri, tarihe not düşülmüş ünlülerin fotoğrafları ile de bezenmiş olaraktan.
La Scala Tiyatro Müzesi - Aralık 2019
Foto:Fd
Müzeden Bir Başka Bölüm
Foto:Fd
1960’larda mesleğinin doruğuna çıkan Leyla Gencer hiç bilinmeyen operaları da seslendirmeyi sürdürmüş. 1985’de sahnelere veda etti. Sonrasında genel sanat yönetmenliği, opera yorumu üzerinde dersler vermeyi, seminerler, konferanslar, “Uluslararası Şan Yarışmasının” kuruculuğu ve 10 Mayıs 2008 de Milano’daki evinde 80 yaşında hayata veda etti. Kendi vasiyeti gereği külleri 16 Mayıs günü Dolmabahçe Sarayı ile Dolmabahçe Camii arasındaki yapılan bir törenden sonra Dolmabahçe açıklarında Boğaz sularına döküldü. Törende Mozart’ın Requiem’i, Adnan Saygun’un Yunus Emre Oratoryosu İstanbul Devlet Opera ve Balesi tarafından seslendirildi.
Bir dakikalık video:
15 dakikalık yaşamının çok güzel özeti video:
Leyla Gencer- La Scala Tiyatro Müzesi- Aralık 2019
Foto:Fd
Evita Peron, Angela Merkel
La Scala Tiyatro Müzesi
Foto:Fd
Maria Callas... La Scala Tiyatro Müzesi
Foto:Fd
2018’de İstanbul’da anısına “Primadonna ve Yalnızlık” adlı sergi açılır, “ La Diva Turca” ya saygı olarak.
Serginin isminde geçen “Yalnızlık” ifadesini ise şu sözlerle açıklıyor Yekta Kara:
“Her primadonna yalnızdır. Esasen yaratıcılık sürecinin ‘olmazsa olmaz’ koşuludur yalnızlık. Bunu kesinlikle olumsuz manada almıyorum. Zirvede o sınavları verirken de sadece rakiplerinizle değil, asıl önemlisi, kendi kendinizle yarışırken de sahnede arkanızda yüz kişilik koro olsa dahi yalnızsınızdır. Hazırlık sürecinde, gösteri anında hep yalnız.
Leyla Gencer, evrensel boyutta kariyer yapmış, La Scala’da yani opera evreninin tartışmasız en önemli kurumunda elli yıl baş tacı edilmiş, hâlâ önünde saygıyla eğildiğimiz ve her zaman eğileceğimiz, ülkemizin yetiştirdiği efsanevi bir sanatçı. Opera sanatçılığının sadece ses ve teknikten ibaret olmadığını kanıtladı”
“Tutkunun Romanı- Zeynep Oral” – İçinin ateşiyle yeryüzünü tutuşturmaya hazır, acıyı ve sevinci, korkuyu ve öfkeyi, dostlukları ve ihaneti, aşkı ve nefreti, kendi özel bahçesinde yeşerten, güçlüklere, engellere, baskılara meydan okuyarak savaşmaktan yılmayan; yeryüzü uçurumlarını sınayan Leyla Gencer’in, La Diva Turca romanıdır. Onu hep uçurumların kıyısına götüren tutkusu ve sesiydi.
Tiyatro Müzesi - 1838-1902
Foto:Fd
Historical Figure Guido Visconti Dı Modrone
https://en.wikipedia.org/wiki/Visconti_di_Modrone
23 Ekim 2021
Heybeliada
Kaynakça:
Leyla Gencer Kimdir? Hayatı, Biyografisi (iyikigormusum.com)
Zeynep Oral : ‘Primadonna ve Yalnızlık…’ (cumhuriyet.com.tr)
‘Her primadonna yalnızdır’ (cumhuriyet.com.tr)
Aşk, her zaman her yerde hep aynı (cumhuriyet.com.tr)
Çatı Katı Seminerleri – Ocak 2020 – Tdinamik
La Scala - Vikipedi (wikipedia.org)
Polonezköy Hakkında (Genel Bilgiler, Tarihi, Aktiviteler) (polonezkoy.com)