Masal Tadında Aero Espresso

Hava güzel diye Boğaz’da bir tur atalım dediniz, belki bir yere gideriz hafta sonu diye bagajınızda seyahat çantası bırakıp, pasaportları da yanınıza aldınız. Hacıosman kavşağında Büyükdere’de arabanızı parka bıraktınız.

Bir de bakıyorsunuz ki iskelede insanlar toplanmış, sesler duyuluyor. “İnen yolculara yer açın’’ diye. Uçak iskeleye yanaşmış, soruyorsunuz yer var mı diye, cevap evet olunca iki bilet lütfen diyorsunuz. Nereye? Birazdan Atina’ya kalkacak uçak.

İniş yapan uçağı karşılamaya gelenler.

Foto: Boğaziçi’ndeki havalimanı (istdergi.com) 

National Geograpy- Ufukta Boğaziçi’nin Karadeniz’e çıkışı görülmekte

Deniz uçakları ile Büyükdere-Atina- Brindisi seferlerinin yapıldığı senelerde Harbiye Geseryan apartmanı beşinci katında tanınmış zengin bir aile oturmaktaydı. Baba “Sahibinin Sesi” (His Master’s Voice) gramafon şirketinin İstanbul temsilcisi M. Şor, eşi ve bir de 18 yaşlarında Ernestina isimli kızları ile yaşamaktaydı.

Sahibinin Sesi (His Master’s Voice – Wikipedia)

Ernestina hassas, eğitimli arkadaşları arasında sevilen bir kız. İstanbul’a gelen tüm yabancı tiyatro kumpanyalarının gösterisini kaçırmazdı. Günlerden bir gün Yunanistan’da popüler olmuş, eğitimli, bir çok dil bilen M.Papas, İpek Film Stüdyosu’nda “Fena Yol” isimli Rumca film çeviren Kiveli Kotopuli kumpanyası ile İstanbul’a gelir. Yunan Trupunun temsillerini kaçırmayan Ernestina Papas’a hayran kalır.

Arkadaşlarının Tina diye çağırdığı kız Papas’a vurulur ve direkt olarak onunla temasa geçmeyi başarır. Aralarında başlayan ilişki büyük bir aşka dönüşür ve sık sık buluşmaya başlarlar. Babasının adamları bir gün Tina’yı Papas’ın kaldığı evden birlikte çıkarken görünce, hemen babasına bildirirler. Tina babasına Papas’ı çok sevdiğini ve evlenmeye karar verdiklerini söylese de babayı ikna edemez.

Aşıklar çareyi Atina’ya kaçmakta bulurlar. Ancak Ernestina’nın pasaportu yoktur. Bunu da Truptaki Yunan kadın tiyatroculardan birinin pasaportunu kullanarak hallederler ve Büyükdere’den kalkan “Aero Espresso İtaliana’’ tarafından işletilen deniz uçağına binerek muradına ererler.  

Büyükdere Uçak Alanına (!) gelen ve giden ünlü yolcular gazetelerin gündemine girer. Ernestina ve Papas’ın kaçış öyküleri de uzun süre basının gündemini meşgul etmiş ve sonrasında güvenlik kontrollerinin artmasına da neden olmuştu.    

Cumhuriyet Gazetesi - 22 Şubat 1933

Büyükdere 1926-46 yılları arasında uçakların inip kalktığı bir havalimanına sahipti. Brindisi – Atina – Büyükdere Hava Yolu’nun ilk açılış uçuşu 1 Ağustos 1926’da yapıldı. 1 Ağustos 1926 Pazar sabahı İtalyan, Türk ve Yunanlı yetkililer, Brindisi Havalimanı'nda yapılan törenlerde hazır bulundular.

Sabah saat 9:00 da Kaptan Umberto Maddalena yönetimindeki I-AMES kuyruk numaralı Savioia Marchetti S55C model uçak Brindisi’den Atina’ya uçarken aynı anda diğer iki deniz uçağı da Atina’dan İstanbul’a ve İstanbul’dan Atina’ya doğru hareket ettiler ve yaklaşık beş saat kadar sonra hedeflerine ulaştılar.

Brindisi’den İstanbul’a ilk doğrudan uçuş ise 4 Ağustos 1926 tarihinde gerçekleştirilmişti.

Her mevsimde ve herhangi bir rüzgarın şiddet artışında büyük ve sakin bir su kütlesine ihtiyaç duyan deniz uçakları kalkışları için Brindisi’nin yanında Büyükdere Koyuda uygun görülmüştü.

Büyükdere Havaalanı Hangarların Denizden Görünüşü

AEI : Aero Espresso Italyana – Pul ve Posta

Aero Espresso uçaklarının yasak bölgelerde uçuş yaptığının ortaya çıkması üzerine 1935 yılında sözleşme feshedilerek şirkete ait Büyükdere’deki tesislerin satın alınmasına karar verilir. 

II. Dünya Savaşı yıllarında İzmir’de bulunan Müstakil 5. Deniz Tayyare Taburu 1941’de İzmir’den ayrılıp bir şekilde Büyükdere’ye intikal eder ve havacılık faaliyetlerinin son bulduğu 1946 yılına kadar Tabura ait uçaklar keşif ve gözetleme görevleri de ifa eder.

Uçağın hangara çekilmesini bekleyen bir otomobil

Apronda ( ! ) bekleyen üç adet deniz uçağı

Foto: Boğaziçi’ndeki havalimanı (istdergi.com) / Cengiz Kahraman arşivi 

Tarihe karışan uluslararası deniz uçağı seferleri | HAYALLEME İstanbul

Yaklaşık 10 yıl süren seferlerde 10 kişi kapasiteli, saatte 172 km hız yapabilen Dornier Wal uçakları kullanılıyordu. İtalyan ve Türk pilotların görev yaptığı uçaklara binmek için Lloyd Triestino Şirketi’nin Galata Mumhane ve Galatasaray’da bulunan acentelerinden bilet alınıyordu.

13 Şubat 2022

Suadiye

Boğaziçi’ndeki havalimanı (istdergi.com)

AEI : Aero Espresso Italyana – Pul ve Posta

Tarihe karışan uluslararası deniz uçağı seferleri | HAYALLEME İstanbul

Aero Espresso Italiano | National Air and Space Museum (si.edu)