Boston tea party

Bir zamanlar Karadeniz Ereğli limanına gelen demir yüklü gemilerden Karabük’e kütük demir nakliye işi yapıyorduk. Bize tahsis edilen limitli zamanı aşmayalım diye, gemiden kamyonlara 24 saat aralıksız tahliye yaptırırdık, niye mi zamanı aşarsak yani demurraja (sürastarya=gecikme cezasına) girersek ceza ödemesi vardı da onun için. Kış günleri, Karabük haddehane depo buz gibi, bir ufak çevrelenmiş mekan, odun sobası etrafında bekleşirken, sobanın üstünde demi tazelenen çaydanlık, hem ısıtırdı bizi, hem sohbet açar vakit öldürürdük sabahlara dek.

Bulunduğum ülkelerde en çok çay keyfini, ülkemiz dışında, İngiltere’de gördüm. Değişik şekil ve zamanlarda, tabii ki saat beş çayları popülerdir, çay ritüelleri sohbetleri vardır da bizim alışkanlıklarımıza pek benzemez. Bi de sorarlar sana beyaz mı siyah mı, yani sütlü mü sütsüz mü diye.   

1600’lerin başlarında Uzak Doğuya açılan Hollandalı tüccar gemilerinin keşiflerindendir Çin’in çay sırrı, ilk olarak 1650’lerde Londra kafelerinde bir yenilik olarak sunulmaya başlanmıştır çay. Denilir ki İngiltere’de çay trendini başlatan Kral II. Charles’ın karısı, Portekiz Kralı IV.John’un kızı “Bragança”lı Catherine olmuştur. Zaten çeyizi arasında Portekiz sarayının en sevdiği içecek olan bir sandık çay vardı.

Çaya süt ilave etme alışkanlığı nasıl başladı pek bilinmez ama fazla demlendiğinde sert ve acı olan tadı yumuşatmak için mi, yoksa o devirde kullanılan ‘kemik çini çay fincanlarının’ çatlamasını önlemek gayesiyle sıcaklığı düşürmek için mi? (Kemik çini porseleni diğerlerine göre daha ince kesitlere sahip, geleneksel seramiklere kıyasla iyi ısı koruması vardır.)

1908 yılında poşet çay icat olunca, gelsin bir soru? Hadi bakalım cevaplayın! Sütü çay poşeti çıkarılmadan önce mi, yoksa sonra mı koyarsınız? Ne güzel konular değil mi? Anketleri bile yapılmış yıllar sonra, çoğunluk en son demiş.

Çay tiryakiliği bambaşka bir şey, bir güzellik. Bunu en çok bir Danimarka yük gemisinde bir süre kaldığımda çok iyi hissetmiştim. Sabah kalkarsın mis gibi kahve kokusu gelir buram buram, yoktur çay alışkanlıkları, biraz daha uzun kalsam evde de kahvaltı kahvesi adeti getirebilirdim yani, öylesine! 

Başlığı okuyan hani nerede bu çay partisi diye soracaktır elbette, ancak bu Tea Party= Çay Partisi aklımıza gelen partilerden değil, bir protesto amacıyla başlayan özgürlük, bağımsızlık ve ABD kuruluşunun başlangıç sürecinin partisi (!) idi. 

Vakti zamanında, British East India Company= İngiliz Doğu Hindistan Şirketi kurulur Londra’da, Kraliçe’den “ Hint Okyanusu Bölgesinde” ticaret yapmak için ayrıcalık alarak, tarih 31 Aralık 1600. (Şirketin çalışmalarına son verişi 1 Haziran 1874) 

İşbu şirket İngiltere’ye çay ithal etmeye başlar 1664’de. Siyah ve yeşil çay üzerindeki yüksek vergiler sosyal çay içimini sadece zengin sınıflara kaydırmıştı. Bir fincan çay lüks olarak algılanıyordu. Yüksek vergiler her zaman olduğu gibi kaçakçılığı da peşinden getirecekti. 18nci yüzyıla gelindiğinde talep giderek artıyor buna paralel yasal ithalden daha fazla kaçak çay geliyordu.

Birleşik Krallık tarihinin en genç başbakanı, William Pitt the Younger, 28 yaşında 1783’de başbakan olur olmaz, yüzde 119 olan vergiyi şak yüzde 12,5‘a indirince kaçak ticaret neredeyse bir gecede son bulmuştu. 

Christopher Columbus sonrası ve koloniler

İspanyol İmparatorluğu, Kuzey Amerika'dan Güney Amerika'nın en aşağı noktasına kadar, Karayip Adaları da dahil olmak üzere, en büyük sömürgelere sahip ilk Avrupa ülkesi oldu. 

Fransa gibi Avrupa'nın diğer ülkeleri de, Kuzey Amerika'da, bazı Karayip Adaları'nda ve Güney Amerika sahillerinin küçük bir kısmında sömürgeler elde etmekte gecikmediler. Portekiz Brezilya'yı sömürgeleştirdi.

İngiliz kolonileri Virginia Kolonisi ve New England Kolonisi, Fransızlara ait Acadia  kolonisi, Yeni İsveç ve nihayetinde Hollanda'ya ait Yeni Hollanda, Avrupalılara ait Kuzey Amerika'daki ilk kolonilerdir.

Yani ezcümle Amerika kıtası, kolonileşmek üzere birçok milletin iştahını kabartmış, bu da kaçınılmaz olarak işgal ve fetihler konusunda şiddetli bir rekabet yaratmıştı. Yeni yerleşimciler, sıklıkla diğer kolonicilerin, yerli kabilelerin veyahut korsanların saldırısına uğramışlardı

1600’lü yılların başında Britanya adasında hayatından bezgin olan, yeni maceralar arayan, baskı hisseden bazı dini grup mensupları buldukları gemilere atlayıp açılmışlar Atlantik Okyanusu’na, ne hikmetse hep Kuzey Amerika’nın Kuzey doğusuna, yani bugünkü Boston civarına. Yeni Koloniler kurulmuş, mini devletler gibi yönetimler, kanunlar, kurallar. Hikayeler kitaplara sığmaz cinsten.

Boston Tea Party nedenleri ve oluşumu

https://en.wikipedia.org/wiki/Boston_Tea_Party

1760’larda İngiltere borç batağındaydı, bu nedenle İngiliz Parlementosu bu borçların ödenmesine yardımcı olmak üzere Amerikalı sömürgecilere/Kolonilere bir dizi  vergiler saldı.(Koloni, bir devletin nüfusunun bir bölümünü yerleştirmek için denizaşırı bir ülkeyi ele geçirerek yurttaşlarını oraya iskan etmesi halinde meydana gelen yeni yurttur)

İngiliz hükümeti, koloniler adına savaş verildiğinden vergilerin adil olduğunu düşündü ise de koloniler aynı fikirde değildi.

Ship of The Party – Boston 1990

Boston malum kuzey iklimi, kışlar soğuk çok, ısınmak da kolay değil, ancak İngiltere’den ithal edilen çaylar halkın en içini ısıtan ve kaynaşmaya sağlayan içecek. Kural değişmez, kim malın sahibi ise, ister koloni, ister şirket ister devlet, fiyat talebe göre dense de, daha fazla girdi için ya fiyata zam ya da vergileri arttırma. 

Boston Çay Partisi (Boston Tea Party), Amerika’daki kolonistlerin Büyük Britanya’dan gelen yüksek vergili çayı ve Büyük Britanya’yı protesto etmek için 16 Aralık 1773’te Boston Limanı’nda İngiliz gemilerindeki tonlarca çayı Kızılderili kılığına girerek denize dökme eylemidir. 16 Aralık 1773’te vatansever ve Özgürlük Oğulları (Sons of Liberty) üyesi Adam Collson “Boston Limanı bu gece bir çaydanlık olacak!” diye bağırdı ve protestocular yaklaşık 45 ton çayı denize döktüler. Bu olay, Amerikan Bağımsızlık Savaşı’nın çıkmasına neden olan bir kıvılcım ve Amerikan tarihinin önemli anlarından biriydi.

Ekim 1998 Boston Tea Party gemisinde

 Eğlenceli olduğu kadar merakla gezdiğimiz Tea Party gemisi ve aldığımız tarihi bilgiler 

Amerika’da Bağımsızlık Savaşı’nı başlatan olaydı denilebilir bir bakıma bu siyasal protestoya…

Sons of Liberty üyelerinden seçilmiş bir grup erkek gizlilik yemini edip çay haricinde hiçbir şeye zarar vermemeye veya şiddet uygulamamaya söz verdi. Sonra Kızılderililer gibi giyindiler. Kılık değiştirmeleri birkaç nedenden ötürü önemliydi. Kılık değiştirdikleri için kim oldukları anlaşılmayacaktı ve böylece bu olayın sonuçlarından kolonistler etkilenmeyecekti.

Söylentiye göre gemilerdeki tek hasar kırılmış asma kilitlerdi. Dökülen çayın bugünkü değeri yaklaşık olarak bir buçuk milyon dolardı.

Bazı farklı görüşlere göre, Boston Çay Partisi muğlak ve kasvetli bir hikaye, devrimci vatanseverlikten çok kaçakçıların kazanılmış çıkarlarına borçludur. Bu ve benzer farklı ve karşıt görüşlerin, daha romantik olan Boston Çay Partisi fikrinin gölgesinde kaldığı da bir başka realitedir.

Bir bakıma belki de, erkekler, kadınlar ve çocuklar bu hareket yüzünden çok sıkıntı çektiler, ancak bütün bunlar özgür olmak için acı çekmeye ve fedakarlık yapmaya hazırız deme biçimleriydi halkın.

27 Haziran 2022

Heybeliada

Special thanks to our beloved “Barbara Bellino” for her valuable information Tea Party

https://www.youtube.com/watch?v=UVufq8celE8

 3 dakikalık resimli anlatım

https://www.youtube.com/watch?v=rXU9KQ3CUco

1,5 dakikalık müze videosu

https://www.bostonteapartyship.com/

müze web sitesi

https://tr.traasgpu.com/boston-cay-partisi-gemileri-ve-muezesi/

https://listelist.com/boston-cay-partisi/

https://www.bbc.co.uk/programmes/b01724mf

https://www.history.com/topics/american-revolution/boston-tea-party