"Bu anı daha önce yaşamıştım": Dejavu

Fransızcadan dilimize geçen dejavu sözcüğü, önceden görülmüş anlamına gelmektedir. Her ne kadar garip hissettirse de dejavu belirli bir sağlık sorununa işaret etmez. Her yaştan ve cinsiyetten insan hayatında birden fazla defa dejavu yaşayabilir. Şimdiye kadar ortaya bazı teoriler konmuş olsa da neden dejavu yaşarız sorusuna kesin bir cevap henüz bulunamadı.

Dejavuye getirilen açıklamalardan biri, bu fenomenin iki farklı deneyimin beyindeki çarpışması olduğuna ilişkindir. Yani beynimiz milisaniyeler içinde o anı deneyimlerken bazı nöronlar bu anın daha önce yaşandığı sinyalini gönderirken bazı nöronlar da bunun gerçek olmadığı ve o ana yabancı olduğumuz sinyalini gönderir. Beyinde tahmin edebileceğimizden çok daha kısa sürelerde gönderilen ve birbirine zıt bu sinyalleri dejavu olarak yaşıyor olabiliriz.

Bilim insanları bu olguyu hafıza ve algı bölünmesiyle de ilişkilendirmektedir. Dikkatimizi vermesek dahi etrafımızdaki her şeyi kaydetmeye programlı beynimiz, daha önce gördüğümüzden bilinçli şekilde haberdar olmadığımız ayrıntıları, kişileri, yerleri vs tekrar gördüğümüzde tanıdıklık hissi yaşatır. Dejavuye getirilen açıklamalardan biri de işte budur. 

Yukarıda bahsettiğimize benzer şekilde nöronların farklı sinyaller göndermesi hali, ciddi bir probleme sebep olmasa da beyinde anıları hatırlama ve sınıflandırmada aksaklıklar meydana getirebileceğinden dejavu dediğimiz anları yaşamamızın sebebi olabilir. 

Dejavuye getirilen bir diğer açıklama da birbiriyle benzerlik taşıyan durumların bu olguyu tetiklemesi. Yani yeni bir işe başlarken ofiste yaşadığınız dejavunun sebebi, daha önceki iş yerinizle ilgili anılarınız olabilir.

Dejavu tek başına herhangi bir sağlık problemine işaret etmez. Bununla birlikte beyin hücrelerinin diğer hücrelere düzensiz sinyaller göndermesiyle sonuçlanan kronik bir nörolojik durum olan epilepsi nöbetlerinde dejavu yaşanabilir. Bu nöbetlere sıklıkla aniden korku hissine kapılma, kötü koku ve tat alma, sersemlik hissi, uyuşma, bulantı, terleme de eşlik eder.

Eğer yaşadığınız bu gizemli dejavu anları hayatınızı etkileyecek diğer sağlık problemlerini beraberinde getirmiyorsa endişelenmeniz için hiçbir sebep yok.