Lozan Barış Antlaşması'nın 100. Yılı

Lozan Barış Antlaşması kimi kesimlerce Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucu anlaşması olarak, kimi kesimlerce de Türk tarihinde önemli bir dönüm noktası olarak kabul ediliyor. Antlaşmanın tarihi arka planında neler yattığını bilmek en az antlaşmanın maddelerini bilmek kadar önemli.
 

 
Lozan Barış Antlaşması nedir?

Lozan Barış Antlaşması, 24 Temmuz 1923’te İsviçre’nin Lozan şehrinde Türkiye Cumhuriyeti ile Müttefik Devletlerden Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Yugoslavya (Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı) arasında imzalanan, orijinal dili Fransızca olan bir barış antlaşmasıdır.
 

Lozan Barış Antlaşması neden önemlidir?

  
Lozan Antlaşması, Türkiye açısından oldukça önemlidir ve Türk tarihindeki kritik bir dönüm noktasını temsil eder. Lozan Antlaşması, Türkiye Cumhuriyeti'nin bağımsız bir ulus olarak uluslararası alanda resmen tanınmasını sağlamıştır. Misâk-ı Millî düşmanlar tarafından resmen kabul edilmiştir. Türkiye’yi zor şartlar ile karşı karşıya bırakan Sevr Antlaşması feshedilmiştir ve Türkiye Cumhuriyeti bağımsızlık mücadelesi ile çok sayıda ulusa umut olmuştur. Lozan Antlaşması ile Türkiye, Milletler Cemiyeti'ne katılma hakkı elde etmiştir. Bu Türkiye'nin uluslararası alanda diğer devletlerle etkileşimde bulunma ve diplomatik ilişkiler kurma fırsatını artırmıştır. Lozan Antlaşması, Türkiye'nin genç cumhuriyetin temellerini sağlamlaştırmasına ve uluslararası alanda daha güçlü bir konuma gelmesine olanak tanımıştır. Türk milletinin mücadelesi ve diplomatik becerileri sayesinde elde edilen bu antlaşma, Türk tarihinde milli bilinç ve özgüvenin yükseldiği bir dönem olarak hatırlanır. Lozan, Türk Kurtuluş Savaşı'nın başarıya ulaşmasını ve Türkiye Cumhuriyeti'nin bağımsız bir ulus olarak varlığını sürdürmesini sağlamıştır.
 

Lozan Barış Antlaşması’nın Maddeleri
 
 

• Suriye Sınırı 20 Ekim 1921'de imzalanan Ankara Antlaşması ile belirlendiği şekliyle kabul edilmiştir.
• Yunanistan Sınırı, Mudanya Antlaşması'nda olduğu gibi kabul edilmiş, fakat savaş tazminatı olarak Yunanistan Karaağaç'ı Türkiye'ye bırakmıştır.
• Irak sınırının ileride İngiltere ve TBMM arasında yapılacak bir görüşme ile belirlenmesine karar verilmiştir.
• Sovyet Sınırı Gümrü, Moskova ve Kars Antlaşması ile belirlendiği biçimde kalmıştır.
• İşgal güçleri İstanbul'u bir buçuk ay içinde boşaltacaklardır.
• Adalardan Bozcaada ve Gökçeada Türk Devleti'ne, Oniki Adalar İtalyanlar'a, diğer adalar ise Yunanistan'a bırakılmıştır.
• Boğazların idaresi Türkler'in başkanlık yapacağı bir komisyona bırakılmıştır.
• Boğazların iki tarafında 20 kilometrelik alanın askerden arındırılması kararlaştırılmış fakat olağanüstü bir durum olduğunda Türk tarafının boğazlara asker sokabilmesine izin verilmiştir.
• Ticaret gemileri boğazlardan serbestçe geçebilecek, savaş gemilerine ise tonaj sınırlaması getirilecektir.
• Doğu Anadolu'da Ermeni Devleti kurulması fikrinden vazgeçilmiştir.
• Kapitülasyonlar kesin olarak kaldırılmıştır.
• Azınlıklara verilen ayrıcalıklar kaldırılmış, tüm azınlıklar Türk vatandaşı kabul edilmiştir.
• Türk Devleti'nin sınırları içindeki yabancı okullar Türk kanunlarına uyacak, okulların öğrenimini Türk Devleti düzenleyecektir.
• Fener Rum Patrikhanesi'nin yabancı kiliselerle ilişki kurmaması şartı ile Türkiye'de kalması kabul edilmiştir.
• İstanbul'daki Rumlar hariç diğer bölgelerdeki Rumlar'ın Yunanistan'a gönderilmesine, Batı Trakya hariç diğer yerlerdeki Türkler'in de Türkiye'ye gönderilmesine karar verilmiştir.
   

Türkiye Cumhuriyeti'nin bağımsızlığının ve egemenliğinin uluslararası alanda tanınmasını sağlayan Lozan Antlaşması, aynı zamanda Türk Kurtuluş Savaşı'nın başarıya ulaşmasının ve Türkiye'nin modern devlet yapısının temellerinin atılmasının da anahtarıdır. Antlaşma ile Türkiye, toprak bütünlüğü ve sınırları konusunda güvence altına alınmış, azınlık hakları ve boğazlar gibi stratejik konular belirli çerçevelerde düzenlenmiştir. Lozan Barış Antlaşması, Türk milletinin mücadeleci ruhunu ve diplomatik yeteneklerini bir araya getiren bir zaferdir. Türk milleti, kendi topraklarında bağımsız bir devlet kurma iradesini tüm dünyaya göstermiştir. Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarının liderliğindeki Türk ulusu, bu antlaşma ile uluslararası alanda tanınan, saygı duyulan ve bağımsız bir devlet olarak varlığını sürdürme hakkını elde etmiştir.