High-Tech'in Önlenemez İlerleyişi

Alpina Denizcilik'teki ortağım Güven Tangöze ile işlerimizi geliştirmek amacıyla Yunan bir armatörle Selanik’teyiz. Sohbetimiz esnasında sorduk kendisine, “Mr.Zervas Avrupa Birliğine girdiniz. Yunanistan olarak bundan memnun musunuz?” diye. Verdiği cevabı hiç unutmayız: ”AB bize bir araba gönderiyor, karşılığında biz de bir gemi yükü portakal gönderiyoruz, işte üyeliğimizin özeti bu”.  

18. yüzyıl sonlarında İngiltere’de başlayıp Batı Avrupa ülkelerine yayılan sanayi devrimi ülke ekonomilerinin gelişmesinde başrol oynamış ve bu gelişme içinde bulunduğumuz yüzyılı yüksek teknoloji ürünlerle taçlandırılmıştır.

Bir ülkenin yüksek teknoloji=High Tech üretecek hale gelmesi ve bu ürünleri ihraç etmesinin o ülke ekonomisi için büyük önem arz ettiği izahtan varestedir. Yüksek teknolojinin sadece toplam üretimi artırmakla kalmayıp aynı zamanda bu yeni ve yüksek teknolojik sanayi ile büyüyen ülkelerin rekabet gücünü artırdığı da bir realitedir. Bu sebeple ülkelerin yüksek teknolojili ürün ihraç etmeleri rekabet üstünlüklerini artırmaları açısından oldukça önemli bir politika hedefi haline gelmiştir.

Yüksek teknolojili ürün ihracatı, yüksek katma değerli ürün anlamına gelir ve bu, bir ülkenin sürdürülebilir refah artışının sağlanmasında kilit öneme sahiptir. Teknoloji yoğun ürünler üreten sektörlerin küresel dış ticaretteki payı da hızla artmaktadır.

Buna ilaveten yüksek teknolojik ürünlerin ihracatı, şirketlerin dış pazarlardaki rekabet gücünü ve üretim faktörlerinin üretkenliğini artırmakta, vasıflı emeğe güvenerek riski azaltarak tüm ekonomik sektörlerde hızlı ekonomik büyümeye yol açabilmektedir. Yapılan araştırmalar bu etkilerin özellikle gelişmiş ülkelerde meydana geldiğini göstermektedir.

Yüksek Teknoloji Ürünler

Mikroelektronik cihazları, ileri bilgisayar teknolojileri, iletişim araçları, makine, robot, uzay araçları (uydu ve roket üretiminin yanı sıra askeri ve sivil uçaklar ve ilgili savunma ekipmanları), tıbbi ve biyolojik bileşikler, ilaçlar, otomotiv ürünleri gibi ürünler. Ez cümle karmaşık ürünler karmaşık üretim süreçleri gerektirir ve bu, yüksek teknoloji üretiminin özüdür. Hassasiyet, hız ve verimlilik gerektiren bir ortamdır.

Ve zaten başlamış olan yapay zeka devrimi sonrasında patlayıcı bir yapay zeka atılımı olan, dalgalar yaratan ChatGPT¹.

High Tech, Küresel Ekonomideki Yeri ve Gelişen Ülkeler

High Tech=Yüksek Teknoloji üretimi ve ihracatının küresel ticaret politikaları ve uluslararası ilişkiler üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu vurgularken ülke yönetenlerin bu konu üzerinde hassasiyetle durarak ileri düzeyde yatırımlara yönelmesinin ve buna artan şekilde devam etmelerinin gerektiğini belirtmek isterim. Yüksek teknoloji ürünleri genellikle bilgi ve araştırma-yoğun endüstrilerden gelmekte ve ileri düzeyde mühendislik, bilimsel uzmanlık ve yenilik gerektirmektedir. Yüksek teknoloji ihracatında başarılı olan ülkeler genellikle Ar-Ge'ye büyük yatırımlar yapmakta, bu da ürün yeniliği ve teknolojik gelişmelerin sürekli olarak desteklenmesini sağlamaktadır.

Son yıllarda başta Vietnam olmak üzere Asya ülkelerinin, Malezya, Filipinler, Singapur, Hindistan, Güney Kore ve Çin gibi ülkelerin ön plana çıktığı görülmektedir. Özellikle daha 50 yıl öncesine kadar bir savaş ülkesi olan, uzun yıllar ABD tarafından ekonomik ambargo uygulanan Vietnam üretim ve ihracatta çok yüksek başarı yakalamıştır. Bunu bilime verdiği önem, eğitim, Ar-Ge, inovasyon ve yatırımlarla sağladığı ifade edilmektedir. Vietnam’ın High-Tech ihracatının 130 milyar dolara ulaştığını söylersek ülke ekonomisine katkısının ne derece yüksek olduğu tahmin edilebilir, yakında Almanya (190 mio) ve ABD (153 mio) gibi ülkelerin ihracat rakamlarını yakalayıp geçerse şaşmamak gerekir. Rakamsal olarak Çin'in (490 mio) lider durumda olduğunu zikretmeye gerek yok sanırım. İsrail, Çekya (son 10 senede ihracatını 10 kat arttırarak 43 milyon dolara ulaşmıştır) gibi ülkelerde de bu alanda gelişim yüksek seyretmektedir. Türkiye ise 2022 itibariyle küresel inovasyon endeksinde 37nci sırada bulunurken high-tech ihracatı yıllık 2,5 milyar dolar civarındadır (2024 yılı sonundaki bu sayının 10 milyar dolara yaklaşacağı ifade edilmektedir).

Yıllık ihracat hacminden de anlaşılacağı üzere ülkemize baktığımızda yüksek teknoloji yatırımının diğer yatırımlar kadar pay almadığı anlaşılmaktadır. Aslında genç nüfusu sayesinde nitelikli insan yetiştirme konusunda şanslı bir ülkeyiz, bunun ekonominin bir konusu olduğu kadar, tercihlerin ve kültürel değerlerin de konusu olduğu söylenebilir.

Ülkemizin katma değeri daha yüksek üretim ve ihracata geçmesi için tercih edilen yatırımların, eğitim, inovasyon ve Ar-Ge çalışmalarının artırılması, kaynakların buna yönlendirilmesi küresel ekonomide daha kuvvetli olmamızı sağlayacaktır. MIT’de öğretim üyesi olan Prof. Dr. Daron Acemoğlu, “ Şu anda Türkiye’nin teknolojik altyapısı Vietnam ile rekabet etmek için yetersiz. Eğer doğru yatırımlar yapılır, doğru adımlar atılırsa Türkiye’nin yüksek bir potansiyeli var” ifadelerini kullanmıştır.

Türkiye bunu başaracak potansiyele her anlamda sahip olduğuna göre neden olmasın ki?

3 Ekim 2024

Heybeliada

¹ChatGPT: OpenAI’ın geliştirdiği üretken yapay zekâ sohbet botu ChatGPT 2023’de pek çok alanı dönüştürdü. Bunların başında elbette teknoloji var. Teknolojik cihazlarla uyumlu hale getirilen ChatGPT, artık otomobil markalarından uzay şirketlerine kadar pek çok alanda kullanılıyor. ChatGPT sadece “akıllı bir sohbet botu” değil, aynı zamanda yapay zekâ dönüşümünün önemli bir aktörü. Neden mi?

Merak edenler için,