George Costakis’in Sanat Serüveni

Bu yazı dizisini Kanadalı Diplomat Peter Roberts’in yazmış olduğu “ George Costakis, A Russian Life in Art“ kitabından derledim. Costakis Moskova Kanada Konsolosluğu'nda çalışırken, Peter’de Moskova Büyükelçiliği’ne tayin oldu. Ailece görüşüp, dost oldular. Peter bu dostluğu Costakis’in Atina'daki Cenaze törenine kadar sürdürdü. (1990)

Costakis, 1913 yılında Moskova'da yaşayan Yunanlı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Önceleri Moskova Yunan Konsolosluğu'nda şoför olarak çalışmaya başlar. İkinci Dünya Savaşı'nda Yunan Konsolosluğu kapatılınca, 1943'te 30 yaşında Kanada Konsolosluğu'nda şoför olarak aralıksız 35 sene çalışır.

Costakis görevi icabı Moskova’ya gelen siyasilere diplomatlara misafirlere şehri tanıtımda mihmandarlık yapar. Misafirlerin çoğu; şehrin önemli yapıtlarını görmekten ziyade, Costakis’e müzeleri, galerileri, sanatçı atölyelerini Rus ressamlarının eserlerini görmek istediklerini söylerler. Böylece Costakis Rus Öncü (Avant-garde) ressamların yaptığı soyut resimler ile karşılaşır ve çok ilgisini çeker.

“Bildiğimiz gördüğümüz resimlerle ilgisi olmayan, bambaşka bir anlatım tarzı düşündüren resimler beni cezbetti. O yıllarda soyut resimlere Rus toplumunun hiç ilgisi yoktu. Buna mukabil batılı yabancı misafirler sadece bu tip resimleri arıyordu, demek ki önümüzdeki yılların sanat akımı bu olacak diye düşündüm ve ilk resmimi sanatçısının ismini dahi bilmeden 1946 yılında satın aldım.“

“Stalin döneminde (1928-1953) 25 sene boyunca çağdaş sanatçılara aşırı baskı vardı. Klasik resim dışında anlaşılmayan soyut resimler yapmaları istenmiyordu. Zaten bu tip soyut resimlerin de alıcısı yoktu. Zamanla bu tip resimleri Costakis diye bir adam alıyormuş diye konuşulmaya başlanmış ve soyut resim satmak isteyenler bir vesileyle bana ulaşmaya çalışıyorlardı.“

Costakis sabırla inceleyerek göz seçimine güvenerek alımlar yapıyordu koleksiyonunun bir bütünlüğü vardı. Bütün sanatçılar ve eserler uyumluydu. Birçoğu sanatçıların başyapıtlarıydı. Tek bir parça önemsiz ( junk) bir yapıt yoktu.

Malevich’ler Chagall’lar, Kandinsky’ler hepsi dünya müzelerinde yerlerini bulmuş ve müzayedelerde milyonlarca değere ulaşmışlardı. Rus avant-garde (Öncü) sanatçılardan inanılmaz bir seçim yapmış.

‘’Hayatta en isabetli seçimim, eşim Zinechka ve Kanada Konsolosluğu'nda çalışmam, bunlar olmasaydı Cokstakis koleksiyonu da olmazdı…’’

1960 - 1970'li yıllarda Costakis Koleksiyon’u Batıda duyulmaya ve merak uyandırmaya başladı. Sanat yazarları, müze direktörleri, gazeteciler ve müzayede evi yöneticileri Costakis ile görüşmek için uğraşıyorlardı.

COSTAKİS’in Dairesini Ziyaret Edenler

PİERRE TRUDEAU; Montreal Havaalanı’na ismi verilen Kanada Başbakanı, Moskova resmi ziyareti esnasında programına Costakis koleksiyonunu görmeyi koydurarak, koleksiyonu uzun süre inceledi.

Pierre Trudeau Ziyaretinden Önce Costakis/ 1974

Senatör; EDWARD KENNEDY, (04/1974) Moskova'ya yaptığı resmi ziyaretinde ABD konsolosluğundan Costakis koleksiyonunu gezmeyi programına ekledi. Costakis ve eşi Zinechka çok güzel bir hazırlık yaparak kendilerini ağırladılar. Kennedy de onları ABD'ye davet etti.

Sanatçı March CHAGALL, 1887 yılında Rusya'da Doğan 1922'de Paris'e göç eden sanatçı 88 yaşında 50-60 sene önce yaptığı resimleri görebilmek için Costakis’i ziyarete geldi. Resimlerini teker teker elleyerek, okşayarak duygulu ve huzurlu bir gün geçirdi.

ABD'li Milyarder David ROCKFELLER dünyanın en önemli müzelerinden New York Museum of Modern Art (MoMa) 1929 yılında Rockfeller Ailesi tarafından kurulmuştur.

Sir Norman REID, Londra Tate Galeri Direktörü. 2000 yılından Londra'daki 4 galerinin birleşmesi ile Tate Modern London kuruldu.

Evine bu kadar yabancı ziyaretçinin gelmesinden, bu kadar gündemde olmaktan ve bu kadar ilgiden Costakis rahatsız olmaya başladı. KGB baskısının artığını hissetmeye başladı. Bu baskıya direnemeyeceğini düşünen Costakis doğduğu ve 65 yıl yaşadığı Rusya'dan göç etmeyi, ailesi ile görüşerek karara bağladı. Sadece kızı Natasha Moskova'daki ilişkileri nedeniyle babasının evinde yaşamaya karar verdi.

Aile sorunu bir şekilde çözüm bulmuştu. En büyük sorun; O günkü yasalara göre 40 yıl önce yapılmış eserleri yurt dışına çıkarma yasağıydı. Costakis Koleksiyonu’ndaki eserlerin tamamı 40 yıl önce üretilmişlerdi. Moskova hükümeti ile yaptığı görüşmeler sonunda koleksiyonunun değer olarak %80’ini TRETYAKOV MUSEUM MOSCOW’a bağışlamak şartıyla kalan kısmını Rusya dışına çıkarabilme hakkını elde etti. Costakis bu imkansız neticeyi hayatı boyunca hiçbir kanunsuz (İllegal) işe bulaşmadığından elde etti.

Costakis’in resimleri Müze tarafından alınmadan bir gün önce hüzünle son bakışı...

Böylece, hem ailesi, hem de yılların emeği koleksiyonu parçalanmıştı. Bu hislerle Ocak 1978'de eşi Zinechka, kızı Lilya, oğlu Sasha ve koleksiyonun kalanıyla Moskova'yı terk ederek, Atina'ya göç etti.

İkinci yazıda Costakis’in sanat serüveni devam edecek…

Çakmak Turgay

Özlem Denizmen'den Dünya Kadınlar Günü'ne Özel Tavsiyeler-28 Mart Dünya Kadınlar Günü için hazırlıklarımız tam gaz devam ediyor! Anneler, babalar, kayınvalideler, anneanneler ve eşler... Kadınlarımızın yükselmesi ve hayatın içinde var olabilmesi için bize düşen çok şey var. Hem toplum hem gelecek hem de en önemlisi çocuklarımız için bunları yapalım!