Tüketici hakem heyeti başvurularında ayakkabı rekoru!

Yüksek fiyatlar, düşen alım gücü ve online pazaryeri sitelerinin koşulsuz iade politikaları, son 3 yılda tüketici hakem heyetlerine ayakkabı ile ilgili gelen başvuruların rekor kırmasına neden oldu. 

2020’de kurumlara gelen 594 bin 270 başvurunun 40 bini ayakkabı ile ilgili iken söz konusu rakam 2022’de 71 bini aştı ve ayakkabı davaya konu mal ve hizmetler sıralamasında yüzde 11,2’lik oran ile ilk sıraya yerleşti.

Garanti süresi 6 aya düşürülmeli

2023 yılında ise oranın yüzde 12’ye yükseldiği belirtiliyor. Sektör temsilcileri, tüketicilerin bilinçsiz kullanımı, online satış sitelerinin bu durumu pazarlama malzemesi olarak kullanması ve düşen alım gücü nedeni ile bu durumun fırsata çevrildiğini belirtti. Ayrıca sektör temsilcileri,  büyük bir ekonomik kayba da yol açan sorunun çözümü noktasında,  bilirkişilerde mesleki yeterlilik aranmasını ve garanti süresinin de 2 yıldan 6 aya düşürülmesi gerektiğini vurguladı. 

’10 gün eğitim alan herkes bilirkişi olabiliyor’
 

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a göre tüketici işlemleri ve tüketiciye yönelik uygulamalardan doğabilecek uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla kurulan tüketici hakem heyetlerinin başkanlığı illerde ticaret il müdürü ilçelerde kaymakam veya bunların görevlendireceği bir memur tarafından yürütülüyor.

2023 yılı için 66 bin TL altında bulunan uyuşmazlıklarda İlçe veya İl Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru yapılıyor. Heyetlerin diğer üyeleri ise belediye, baro, tacir/esnaf ve tüketici örgütü temsilcilerinden oluşuyor.  Türkiye Ayakkabı Sektörü Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (TASEV) Başkanı Yılmaz Polat, bu kısma yönelik itirazını dile getirerek, şunları kaydetti:

“Tüketici hakem heyetinde yer alan bilir kişilerde mesleki yeterlilik belgesi aranmasını istiyoruz. Hali hazırda Adalet Bakanlığı’nın açtığı sınav ile 10 gün eğitim alan herkes bilir kişi olabiliyor.  Fotoğrafçı, kasap, devlet memuru ya da başka biri bu kursa gidip bilir kişi olabiliyor. Bu kişiler nasıl doğru değerlendirme yapabilir? Bizim istediğimiz bilirkişilerin usta öğretici, ustalık ya da mesleki yeterlilik belgesi olan kişilerden bunların seçilmesi. Ülkemizde her şehirde ayakkabıcılar odası var. Eskiden odalara gidilirdi rapor için. Ayakkabıyı özelliğine göre değerlendirmek lazım. tekstilden, deriden, suni deriden olan ayakkabılar var. Hepsini aynı sepete koyup 2 yıl garanti var demek olmuyor”

‘İşi bilen insanlar değerlendirmede bulunmalı’
 

Ayakkabıların bakımı ve kullanımı ile ilgili de çok yanlış uygulamalar olduğuna dikkat çeken Polat, sözlerine şöyle devam etti: “Ayakkabının dinlendirilmesi, ıslanan ayakkabının oda sıcaklığında kurutulması ve her ayakkabı ile futbol oynanmaması lazım. Bir sürü değişken var kullanım ile ilgili. Sektörden biri ancak bunları doğru değerlendirir. Bu durum artık kulaktan kulağa yayılarak fırsatçılığa dönüşmüş durumda. Kimse cebinden bu maliyeti karşılamaz. Bir kez iki kez yaparsınız bir dahaki sezon bunu da fiyatlara yansıtırsınız. Yüzde 10 iade oluyorsa fiyatları o oranda artırırsınız” dedi. İTO 51. Grup Ayakkabı ve Yan Sanayi Meslek Komitesi olarak, söz konusu sorunların çözümü konusunda komite kararı aldıklarını ve yönetime sunduklarını belirten Polat, “Bunun bir süreci var. Sonunda bakanlığa gidecek. Bizim tek isteğimiz tüketici hakem heyetlerinde işi bilen insanların ayakkabıyı değerlendirmesi ve 2 yıllık garanti süresinin 6 aya düşürülmesi” dedi. 

Online satışların yüzde 10’u iade ediliyor
 

Yılmaz Polat, sektördeki bir diğer sıkıntının da kargo maliyetleri olduğunu belirterek,  “Tüketici 2-3 çift alıyor. Farklı numaralar alıyor. Anlıyorsunuz belli birini iade edecek. Ben ikisini birden gönderdiğimde tek kargo ücreti ödemiyorum. Çarpı iki ödüyorum. Biri geri geliyor. Bunun maliyetini de yine online pazaryeri değil satıcı ödüyor. Kargo hala çoğu yerde ücretsiz. Türkiye’de bu durum da çok yaygın. Online satışların yüzde 10’u iade ediliyor.  Zaten bu satıcılar online pazaryerlerine yüksek komisyon ödüyorlar” açıklamasında bulundu.

Tüketici hakem heyetinin görevi nedir?

Tüketici hakem heyetleri, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a göre tüketici işlemleri ve tüketiciye yönelik uygulamalardan doğabilecek uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla kurulan heyetlerdir.

Tüketici hakem heyeti kimlerden oluşur?

Başkanlığı illerde ticaret il müdürü ilçelerde kaymakam veya bunların görevlendireceği bir memur tarafından yürütülen tüketici hakem heyetlerinin diğer üyeleri belediye, baro, tacir/esnaf ve tüketici örgütü temsilcilerinden oluşur.

Tüketici hakem heyetlerine nasıl başvuru yapılır?

e-Devlet kapısı üzerinden Tüketici Bilgi Sistemi (TÜBİS) (https://tuketicisikayeti.ticaret.gov.tr) ile tüketici hakem heyetlerine başvuru yapılabilir.

Aynı zamanda tüketici hakem heyetlerine, şahsen ya da avukat aracılığıyla da başvuru yapılabilir.

Başvurular, uyuşmazlık konusunu içeren dilekçenin, varsa delil oluşturan ilgili belgelerle birlikte tüketici hakem heyetine verilmesiyle yapılır. Tüketici hakem heyetlerine yapılacak başvurular Ticaret Bakanlığı’nın internet sayfasında yer alan başvuru formu kullanılarak yapılabilir.

Tüketici hakem heyetine yapılan başvurular başvuru tarih ve sırasına göre en geç altı ay içinde görüşülür ve karara bağlanır. Yapılan başvurunun niteliği, dikkate alınarak, karar süresi en fazla üç ay daha uzatılabilir.

Tüketici hakem heyetlerine başvuruda bulunması gerekenler

• Başvuru sahibinin adı, soyadı veya unvanı,
• Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için T.C. kimlik numarası,
• Diğer ülke vatandaşları için pasaport numarası ya da yabancı kimlik numarası,
• Başvuru sahibinin tüketici olmaması durumunda  vergi kimlik numarası,  adresi ve varsa diğer iletişim bilgileri ile varsa vekilinin adı, soyadı, vergi kimlik numarası ile adresi, uyuşmazlık konusu, talebi ve Türk Lirası cinsinden uyuşmazlık değeri ile şikayet edilene ilişkin bilgilere yer verilmesi.

Uyuşmazlık değerinin döviz cinsinden olması durumunda, söz konusu değer başvuru tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın belirlediği efektif döviz satış kuru esas alınarak Türk Lirası’na çevrilir.

Elektronik ortamda yapılan başvuruların TÜBİS (İstanbul Ticaret Üniversitesi Bilgi Yönetim Sistemi) ile yapılması zorunludur. Başvuruların geçerli olması için belgeler eksiksiz doldurulmalıdır.

Hangi tüketici hakem heyetlerine başvuru yapılabilir?

İl tüketici hakem heyetleri il sınırları içinde, ilçe tüketici hakem heyetleri ise ilçe sınırları içinde yetkilidir.  Başvurular, tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu veya tüketici işleminin yapıldığı yerdeki tüketici hakem heyetine yapılabilir. 

Tüketici hakem heyeti kurulmayan ilçelerde Bakanlıkça o ilçe için belirlenen hakem heyeti yetkilidir. Bazı tüketici hakem heyetlerinin yetki alanları daha geniş şekilde belirlenerek hakem heyeti bulunmayan ilçeleri de kapsayacak şekilde yetkilendirilmiş tüketici hakem heyetleri olarak faaliyet göstermektedir.

Ayıplı ürün satın alınca tüketicinin hakkı nedir? 

• Satın alınan ürünün iadesini gerçekleştirmeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme,
• Satın alınan ürünü alıkoyarak ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme,
• Aşırı bir masraf gerektirmiyorsa masrafların tamamı satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarımını talep etme,
• İmkan olması durumunda ayıplı malın, ayıpsız misliyle değiştirilmesini isteme.

Bu seçimlik haklardan birini kullanacağını satıcıya bildirdiğin durumda satıcı bunu yerine getirmekle yükümlüdür. 

Ayıplı mal nedir?

Tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan mal, ayıplı mal olarak nitelendirilir.

Bununla birlikte; ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda, internet portalında reklam veya ilanında yer alan özelliklerden bir veya birden fazlasını taşımayan mal da ayıplı kabul edilir.