Sıvılaştırılmış Petrol Gazı (LPG) Nedir?

 Sıvılaştırılmış Petrol Gazı (LPG) Nedir?  Nasıl Çalışır?

Sıvılaştırılmış Petrol Gazı kısaca LPG, ham petrolün rafinelerde damıtılması sırasında ya da petrol yataklarının üzerinde yer alan doğalgazın ayrıştırılması ile elde edilir. Sıvılaştırmış Petrol Gaz (LPG), kokusuz, renksiz, basınç altında sıvılaştırılan havadan ağır, yanıcı bir gaz çeşididir. LPG, halk arasında daha çok ‘tüpgaz’  adıyla bilinir.

LPG, bütan ve propan gazlarına ve bu gazların belirli oranlardaki karışımlarına denir. Türkiye’de ev tüplerinde kullanılan LPG %70 bütan, %30 propandan oluşur. Yüksek yoğunluğu sebebiyle LPG hidrokarbon esaslı yanıcı bir gazdır ve havadan daha ağırdır. Bu nedenle sızıntı durumunda birikerek çöker.

LPG, pişirme, ısıtma ve aydınlatmada yaygın olarak kullanılır. Kokusuz ve renksiz olan LPG oluşabilecek bir sızıntının anında anlaşılabilmesi için rafinerilerde özellikle kokulandırılmaktadır.

LPG (sıvılaştırılmış petrol gazı), ham petrolün rafinelerde arıtılmasıyla ya da doğal gazdan elde edilerek,  çelik tüplere doldurulup tüketiciye sunulur.

LPG Sistem Elamanları

Özellikle araç kullanan kişiler tasarruf sağlamak için LPG tercih etmektedir.  LPG sistemi iki farklı tipte bulunmaktadır. Bunlar:

•  Mikserli LPG yakıt sistemi: Bu sistem karbüratörlü araçlarda kullanılır. Karbüratörlü araçlar çoğunlukla eski tip araçlardır.

Mikserli LPG yakıt sistemi temel elemanları

• Regülatör: Voltaj düzenleyicidir. LPG tankından gelen yakıtı gerekli yere iletir.
• Mikser: LPG yakıtını aracın emme bölümüne ulaştırır.
• Kesiciler: LPG takılan arabalarda benzin kesicileri takılır. Bunlar elektronik vanadır.
• Su hortumları: Aracın soğutma suyu tesisatından gaz beynine hortumla su ulaşır.
• LPG tankı: Yakıtın depolandığı bölüme denir.
• Gaz anahtarı: Aracın gaza ya da benzine alınmasını sağlar.

• Sıralı LPG yakıt sistemi: Enjeksiyonlu otomobillere uygulanır. Bu sistemle araç benzinle çalışır daha sonra LPG’ye geçer.

Sıralı LPG yakıt sistemi temel elemanları

Regülatör: Mikserli LPG yakıt sisteminde de olan bu temel eleman, LPG tankından gelen yakıtı gerekli yere iletir.

• LPG ecu: Aracın LPG’de çalışmasını düzenleyen parçadır.
• Gaz enjektörleri: LPG ecu ile birlikte çalışarak, araca yakıt gitmesini sağlayan parçadır.
• Kesiciler: LPG takılan arabalarda benzin kesicileri takılır. Bunlar elektronik vanadır.
• LPG tankı: Yakıtın depolandığı bölüme denir.
• Gaz anahtarları: Aracın gaza ya da benzine alınmasını sağlar.
• Su hortumları: Aracın soğutma suyu tesisatından gaz beynine hortumla su ulaşır.

LPG'nin teknik özellikleri nelerdir?

LPG tüp içinde hem sıvı hem gaz halinde bulunur. Tüpün bağlı olduğu araç kullanılmaya başlandığında, üstteki gaz halinde bulunan LPG azalır. Altta bulunan sıvı LPG ise, dışarıdan aldığı ısı enerjisiyle buharlaşarak azalan gaz miktarını yeniden üretir. LPG, kaynama noktası yaklaşık 0°C’dır.  Basınç altında sıvılaştırılmış bir gaz olduğu için oda sıcaklığında gaz fazında bulunur. Basınç altında kolay sıvılaştırılan bir gaz olduğu için LPG, çelik tüplere kolaylıkla depolanıp taşınabilir.

Sıvılaştırılmış Petrol Gazı (LPG) Zehirli midir?

LPG’nin zehirli olduğu yaygın olan yanlış bir inanıştır. Sıvılaştırılmış Petrol Gazı (LPG) zehirli bir gaz değildir. Propan ve bütan içeren LPG’nin insan vücuduna zehirleyici bir etkisi bulunmamaktadır. LPG kaçağı nedeniyle meydana gelen ölümler, LPG’nin havadan ağır olması nedeni ile ortamdaki oksijen miktarının azalmasından kaynaklanmaktadır.

Sıvılaştırılmış Petrol Gazı (LPG) Donar mı?

LPG’nin (Sıvılaştırılmış Petrol Gazı) kimyasal özellikleri nedeniyle donması mümkün değildir. Sıvı LPG, 0°C sıcaklıkta bile dış ortamdan ısı transferi yaparak gaz fayına geçer. Ortam sıcaklığı 0°C altına düştüğünde, dışarıdan yeteri kadar enerji alamayacağı için LPG’nin kaynaması zor olur. Tüp çeperinden ısı transferi yapılmaya çalışılırken, tüpün yüzeyindeki su buharı çiğleşir ve daha sonra da donar. Gündelik hayatta kullanılan ‘tüp donması’ terimi, aslında tüpün çeperindeki suyun donmasıdır. Böyle bir durumda, tüp yeterli gazı üretemediğinden dolayı gaza ihtiyaç duyan cihazlar çalışmaz. Bunun olmaması için, tüp havalandırma imkanı olan, oda sıcaklığındaki ortamlarda kullanılmalıdır.

LPG Patlar mı?

Tüp içerisinde bulunan LPG, bağlı olduğu cihaza ihtiyacı olan debiyi sağlamak için dış ortamdan ısı enerjisi alarak gaz fazına geçer. Tüplerin çalışma basıncı 17,5 bar olacak şekilde yapılır. Tüp içerisindeki LPG gazının basıncı orta sıcaklığına göre 2-3 var arasında değişebilir.  Tüpün üzerinde emniyet valfleri vardır. Bunlar, tüpün içerisindeki basıncın 26,5 bar üzerine ulaştığında açılarak yüksek basınçlı gazı dışarıya tahliye eder. Böylelikle tüpün patlaması önlenir.  Tüpler imalattan sonra hidrostatik mukavemet testinden geçerler.

Tüpün içerisindeki basıncın 50 bar ve üzerine çıkması, emniyet valfinin açılmaması ya da tüpün belirli bir süre yangında kalması durumunda tüp patlaması meydana gelebilir.

Gündelik hayatta sıklıkla duyduğumuz tüp patlaması haberleri, aslında tüpün değil; tüp içerisindeki gazın ortamdaki bir ateş kaynağıyla birleşerek patlaması halinde ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle kullanılan tüplerin mukavemet ve kaçak testlerinden geçtiğinden emin olunmalı ve emniyet valflerinin çalışıp çalışmadığı mutlaka kontrol edilmelidir.

Sıvılaştırılmış Petrol Gazı (LPG) ne kadar tehlikelidir?

Emniyet valfinin olmaması ya da çalışmaması, tüp basıncının aşırı yükselmesi ya da imalattan sonra gerekli testlerden geçmemesi durumunda tüpler patlamaya neden olabilir. Ancak bu durumlar dışında Sıvılaştırılmış Petrol Gazı (LPG) güvenle kullanılabilen bir gaz çeşididir.

LPG tüpleri ve LPG ile birlikte çalışan araçlar, standartlara uygun üretilerek, yüksek emniyet ile tasarlanmakta ve güvenlik ekipmanlarıyla donatılmaktadır. Bu nedenle LPG, özellikle evlerde kullanılan diğer enerji kaynaklarından daha güvenlidir.

LPG Ruhsata Nasıl İşlenir?

LPG ruhsatının araca işlenebilmesi için şu aşamalar gereklidir:

• Araca LPG takılan servisten gerekli evraklar ve fatura alınmalıdır.
• Araç muayenesinden geçmiş olunmalıdır.
• Araç sahibi evraklarla birlikte Tüvtürk’ten randevu alarak müracaat eder. Daha sonra notere gidilerek LPG ruhsata işletilir.

LPG’nin araca takıldığı 30 gün içinde ruhsata işletilmesi gerekmektedir. Aksi halde ceza kesilebilir ya da araç bağlanabilir.