Panikle Kalkan Zararla Oturur - 29.08.2013

Biz sade vatandaşları etkileyen, tansiyonumuzu çıkaracak ortam yaratmak yerine, doğru olanı yapalım. Panik yok, ihtiyatlı olalım

Bir derin nefes alın. Zor zamanlardan geçiyor dünya. Allah sağlık versin, hepsini aşarız. Gelelim sizin cebinize: Borcunuz yoksa (döviz borçlanmayın diye hep söylüyorum), bütün paranız hissede veya altında değilse (tüm parayı tek bir yere koymayın diye hep diyorum), nedir bu telaş? Bir elinizde kumanda veya bilgisayar, dolar indimi çıktı mı, kaç oldu..? Ne oluyor? Sakinlikle çözelim konuyu. Yatırımlar zorlu bir dönem olabilir, dünya hali malum. Son birkaç gün yaşananlar, eyvah dolar çıktı, borsa düştü, faiz ne olacak… Bunlar benim annemin yemeğini pişirirken, ya da emekli babamın metrobüste giderken tansiyonunu etkileyecek şeyler olmamalı. Dünya hali malum, bu tip çalkantılar daha sık da olabilir.

Peki Ani Durumlarda Ne Yapmalı?
Sakin olun. Öncelikle atasözümüzü hatırlayalım: ‘Acele işe şeytan karışır’. Olayları takip edin, sakın panik halinde bir aksiyon almayın. Yakınlarınızın sizi kışkırtmasına gelmeyin.

Bilmeden adım atmayın. Bazen en iyi yatırım hiçbir şey yapmamaktır. Risk ne yaptığınızı bilmemekten kaynaklanır. Korkuyla, bilmeden, anlamadan, düşünmeden verilmiş bir karar yatırımınıza zarar verebilir.

Yatırım defteri. En doğrusu, bir yatırım yapmadan önce satış fiyatını, zamanını veya olayını önceden belirlemek. Bir yatırım defteriniz olsun. Hangi olay, tarih, fiyat olursa satacağınıza önceden karar verin.

Sabırlı olun. Ülkemizde uzun dönem ‘6 ay’ olarak algılanıyor. Yabancıların ortalama hisse senedi elde tutma süresi 372 günken, yerli yatırımcılarda bu süre sadece 46 gün. Halbuki en az 2-3 senelik düşünüp karar
vermek gerek.

Herkes Mersin’e, sen tersine. ‘Diğerleri korktuğunda açgözlü ol’ demiş ünlü yatırımcı Warren
Buffet. Herkes satarken satmak, herkes alırken almak sizi ‘herkes’ yapar ve kazanmanız zorlaşır. “Panik ortamları esas alım fırsatı olabilir” demiş Buffet. İndirime giren şirketlere yatırım yapabilirsiniz.

Koy sepete. Sakın tüm paranız tek bir yerde olmasın. Kategorilere ayırın. Bir miktar hisse senedi, fon, altın, bono, emlak… gibi. Bir kategorideki paranız da tek yerde durmasın.

Önce insan, sonra para. Evinizin huzurunubozmayın. Hiçbir şey akşam başınızı yastığa koyduğunuzdaki huzuru satın alamaz. Özellikle evliyseniz bu tip engebeli dönemlerde anlayışlı olun. Zaman her şeyin ilacı.

Uzman
Uzmana danışarak, birkaç sene ihtiyacınız olmayacak, küçük miktarlarla yatırım yapın. Bazen hiçbir şey yapmamak da yatırımdır.

Doğru Renk
Yabancı yatırımcıların ne yaptığı önemli. Türkiye’de borsanın yaklaşık yüzde 63’ü onların elinde. Yabancıyı etkileyen çok fazla dış faktör var. Bugün sert düşüş, yarın sert bir yükselişe dönüşebilir. Borsa İstanbul’un ilk seansı açıldığında Londra’daki yatırımcılar işe yeni gelmiş oluyor. Amerika’dakiler ise uyuyor. Yabancı yatırımcı önemli Nobel ödüllü ekonomist Paul Samuelson yatırımı duvar boyasına benzetmiş. “Doğru rengi seç, doğru miktarda sür ve sabırla bekle. Eğer heyecan arıyorsanız, 800 dolar alıp Las Vegas’a gidin.”

Dolandırıcıya Dikkat
Cep telefonunuza gelen bu tip mesajlara aman sakın cevap vermeyin. Dolandırılabilirsiniz: “Kredi kartı alışverişlerinizden kazandığınız para puanınız 200 TL olmuştur. Şu numarayı arayarak aktifleştiriniz.” Siz siz olun kredi kartınızla ilgili olarak kullanacağınız para, hediye ne varsa sadece kendi bankanızla konuşun.

Sahte Altın
Özellikle çeyrek altının sahtesi piyasada dolaşıyor. Altın alırken damgalı olmasına dikkat edin, silik olmasın. Mutlaka fiş fatura alın.

Yabancı Yatırımcı Önemli
Yabancı yatırımcıların ne yaptığı önemli. Türkiye’de borsanın yaklaşık yüzde 63’ü onların elinde. Yabancıyı etkileyen çok fazla dış faktör var. Bugün sert düşüş, yarın sert bir yükselişe dönüşebilir. Borsa İstanbul’un ilk seansı açıldığında Londra’daki yatırımcılar işe yeni gelmiş oluyor. Amerika’dakiler ise uyuyor.

Özel Sağlık Sigortasının Püf Noktaları
Soru: Özel bir şirkette müdürdüm. İki ay önce emekli oldum. 12 yıldır özel sağlık sigortam vardı. Şirketten ayrılınca iptal oldu. Sigorta şirketiyle konuştum ‘primleri ödemeye devam edeyim’ diye ama kurumsal anlaşma olduğu için indirimden yararlanamayacağımı söylediler. Yeni teklifleri yüksek geldi. Eşimle beraber özel sağlık sigortasına devam etmek istiyoruz. Ama bu ekstra para bizi zorlayacak. Sizce ne yapayım? Yaşar

Cevap: Her şeyin başı sağlık.Diğer bütçe harcamalarınızı gözden geçirin. Özel sağlık sigortası yaptırırken;  Genel şartları iyi inceleyin.  Sadece prim tutarına bakmayın. Anlaşmalı hastaneleri kontrol edin.  Sigorta yenileme şartlarını öğrenin.  Yatarak, ayakta seçeneğini iyi hesaplayın. Ömür boyu yenileme garantisi hakkında bilgi alın.

İşkur Eğitim Veriyor
Soru: Lise mezunuyum. Askerden yeni geldim. İş arıyorum. Eğitimim veya mesleki bilgim olmadığı için başvurduğum yerlerden hep olumsuz cevap aldım. Ailem “Git, iş bul” diye sıkıştırıyor. Üzerimde büyük baskı var. Ne yapabilirim?  Selami

Cevap: İşkur’un istihdam garantili ücretsiz mesleki eğitim kursları var. Git kaydol. Kursiyerlere eğitim süresince günde 20 TL veriliyor. Kurslara devam zorunlu. Kolay değil, doğru olanı yap.