Ekonomi İle Sorunu Olanların Dert Ablası

Borçlarınız sizi bunaltıyor, çok istediğiniz halde yatırım yapamıyorsunuz. Çünkü ekonomiden anlamıyorsunuz. Özlem Denizmen ‘Para Durumu’ adlı blogu ve aynı ismi taşıyan televizyon programıyla kendisini izleyen herkese ekonomiyi öğretmek niyetinde.


"Bir savaşı kazanmak için gereken üç şey nedir?” sorusu üzerine Napolyon “Para, para, para” der... Para o kadar hayatımızın içinde ki şarkılara dahi konu olmuştur. Tıpkı Rüçhan Çamay’ın şarkısında olduğu gibi kimi ona sahip olunca güzel huyunu değiştirir, kimi çerçeveletir asar duvara, kimi de sıkar suyunu çıkarır. Anlayacağınız varlığı bir dert, yokluğu yara...

Peki, ama hayatımızda bu kadar önemli bir yere sahip olan parayla nasıl baş edeceğinizi, nasıl idare edeceğinizi ya da dizginleri nasıl ele geçireceğinizi biliyor musunuz? İşte bu noktada Özlem Denizmen devreye giriyor...

Yaklaşık 15 yıldır Doğuş Holding Strateji İş Geliştirme Başkanı ve Doğuş Otomotiv Yönetim Kurulu üyesi olan Denizmen “Nasıl olur da, insanlara yardım edebilirim?” sorusunun cevabını bir buçuk ay önce kurduğu Para Durumu adlı blog ile buldu.

İnsanların maddi konularda kendisine danışması için bu blogu kuran Denizmen, günde 14-15 bin kişi tarafından izleniyor. Her gün 20 civarında soruyu yanıtlayan Denizmen’e sadece para yönetimiyle ilgili değil, istediğiniz her konuda danışabilirsiniz. Aynı zamanda her cuma CNBC-e televizyonunda ‘Para Durumu’ adlı bir programa da başlayan Denizmen’den Star Pazar olarak biz de tüyolar aldık.

Eşinizle Oturup Konuşun Ve Finansal Hedefler Belirleyin
Evli çiftler, parayı ortak hesapta ya da ayrı hesaplarda tutmak isteyebilir. Psikolojilerine nasıl iyi geliyorsa öyle yapmalı. Önemli olan bunun konuşulması. Birinci kural samimi olmak. Eşinizle konuşup kısa, orta, uzun dönem finansal hedefler belirleyin. Gerekirse ve elinizden geliyorsa ek iş yapın.

Gider konusunda ise portakal metodunu uygulayın. Yani her bir dilime bir şey yükleyin. Mutfak, yeme içme, eğlence, eğitim, ulaşım, alışveriş gibi parçalara bölün ve her birine de ayrı bir bütçe ayırın. En önemli kural şu: İnsan gelirinden daha az harcama yapmalı ki birikim için açık kapısı olsun.

Yapmanız Gereken Bir Hedef Belirlemek
Kimsenin elinde sihirli değnek yok. Kişiler öncelikle bir hedef koymalı ve borç kapatma planı yapmalı. Bütçeyi gelir gider olarak ayırın. Gelirinizi artırma imkânı varsa ona yönelin. Ay sonunda ‘Ne yaptım ben bu parayı?’ gibi sorunlarla karşılaşmak istemiyorsanız giderlerinizi kontrol altına alın. En ufak bir harcamanızı dahi yazın. Böyle yaparsanız kaç yıl geçerse geçsin ödenmeyecek borç yoktur.

Kendinize, Çocuklarınıza Karşı Sorumluluğunuzu Hatırlatın
Diyelim ki çocuğunuz için yatırım yapacaksınız ama bir türlü bunu başaramıyorsunuz. O zaman harcama yaptığınız kartınızın üzerine çocuğunuzun resmini yapıştırın ve ne zaman gereksiz olduğu halde alışveriş yapacaksanız çıkartıp ona bakın ve sorumluluğunuzu hatırlayın. Bunun gibi birçok yol deneyebilirsiniz. Önemli olan kendi kendinizi motive etmek.

Günde 5 TL Kenara Koysanız Yıl Sonunda Tam 1.825 TL’niz Olur
Az az biriktirip, paraya yatırım yaptırarak büyütmek istiyorsanız ve 10 yıl düzenli ödeme yapabilecekseniz kesinlikle bireysel emeklilik yaptırmalısınız. 18 yaştan itibaren 56 yaşına kadar aylık bir para yatırıyorsunuz ve zamanı gelince emekli oluyorsunuz. Ayrıca ödeme planı da çok esnek. Örneğin ister 100, ister 10 bin lira ödeyebilirsiniz, bu size kalmış. Üstelik acil durumda birikmiş paranızı da çekebilirsiniz. Bunu yapmak istemiyorsanız küçük birikimler de işinize yarayabilir. Mesela her gün 5 TL, 10 TL, bile koysanız bu yıl sonunda size 1.825 TL, 3.650 TL olarak geri döner.

Ev Sahibi Olmak İçin Yüzde 25 Peşinatı Hazır Etmelisiniz
Ev sahibi olmak kesinlikle en iyi yatırım. Dolayısıyla da her ailenin bir ev satın alma hayali ve o hayali gerçeğe dönüştürme isteği olmalı. Ev almak için yüzde 25 peşinat istenir. Kredi çekseniz de tamamını alamazsınız. O yüzden de mutlaka bir birikiminiz olmalı. Aylık ne kadar ödeyebilirsiniz onu hesaplayın. Tabii öncesinde kaç paraya kadar ev alabilirsiniz, ona karar verin.

Bir Şeyi Satın Almadan Önce 10 Saniye Durup Düşünmelisiniz
Bazen gidip bir şeyler alıp kendimizi ‘daha güzel, güçlü ve beğenilen’ hissetmek isteriz ve farkında olmadan harcama yaparız. İşte böyle bir harcama dürtüsü geldiğinde iki şeye konsantre olun:

1. Finansal Hedefler: Hepimizin ileriye dönük ulaşmak istediği hayalleri ev, araba, düğün...

2. Etrafı dolduran eşyalar: Evinizin odalarını tek tek gezin, her odada kullanmadığınız 10 şeyi listeleyin. Eskileri satabilir ya da birine hediye edebilirsiniz.

Ayrıca bir şey satın alacaksanız 10 saniye elinizde tutun ve “Sen benim için istek misin, ihtiyaç mısın?” diye sorun. 10 saniye sonra bıraktıysanız sorun yok. Ama hala aklınızdaysa alın.

Otomobile İhtiyacınız Yoksa O Kadar Parayı Niye Ödeyesiniz?
“Büyük kampanya, son fırsat, inanılmaz fiyat...” afişleri başınızı döndürmesin. Çünkü otomobil hayatımızdaki büyük çaplı harcamalardan biri. Sadece arabanın bedeli değil, bunun üzerine benzini, kaskosu, vergisi, parkı, köprüsü, bakımı, tamiri, aksesuarları da biniyor.

Öncelikle iyice kendinizi analiz edin. “Otomobil sahibi olmayı gerçekten istiyor musunuz yoksa almış olmak için mi alacaksınız?” sorusuna doğru cevap verin. Almaya karar verirseniz, ayırabileceğiniz bütçeyi gerçekçi olarak hesaplayın. Bankaların faiz ve vadelerini karşılaştırıp kaç paralık otomobil alabileceğinize bakın. “Masraflar dahil” faizi öğrenin ve bunu karşılaştırın.

(Röportaj: Star Pazar, Hale Ceylan Barlas)