Bono Mevduat Karşılaştırması

Bono yatırımı ile bankalarda açılacak vadeli mevduatlar arasındaki karşılaştırmamıza benzerliğiyle başlayalım. İkisinin de en belirleyici özellikleri sabit getirili yatırım aracı olmalarıdır. Yatırımcı yatırımı yaptığı anda vadesinde elde edeceği faizi bilir ve vadesine kadar beklemesi durumunda, kredi riski gibi olumsuz bir durumla karşılaşmadıkça ana parasını faiziyle birlikte alır. Bu açıdan bakıldığında riski sevmeyen, elde edeceği gelirde belirsizlik ve dalgalanma yaşamak istemeyen yatırımcılar için her ikisi de uygundur.

Gelelim farklılıklarına. Bireysel yatırımcı açısından en önemli rakamsal farklılık vergi oranlarıdır. Bonolarda %10, vadeli mevduatta ise %15 oranında stopaj vergisi uygulanır. Eğer bono ve mevduatta eşit faiz oranları ile yatırım yapmanız söz konusuysa, sırf vergisel avantajından dolayı bonoyu tercih ediyor olmalısınız. (Stopaj vergisi tanımı gereği kaynağında kesilir. Mevduatı yaptığınız banka ya da bono işleminize aracılık eden kurum size hak ettiğiniz faiz ödemenizi yaparken bu vergi devlete ödemek üzere keser.)

Örnek vermek gerekirse 1,000 TL’yi %10 faiz oranı ile 1 yıllığına bono ve mevduata ayrı ayrı yatırdığınızı varsayalım. Bir yıllık brüt faiz geliriniz her ikisinde de 100 TL olur. Bonoda bu brüt gelirin %10’u olan 10 TL vergi olarak kesilir. Cebinize giren net faiz 90 TL’dir. Mevduatta ise 100 TL’nin %15’i olan 15 TL kesilir ve cebinize 85’TL girer. Bu örnekte aynı faiz oranı olmasına rağmen 1,000 TL’lik yatırımda bono mevduata göre 5 TL daha fazla kazandırır.

Bu yazdıklarımızdan bononun her zaman için daha karlı bir yatırım aracı olduğu sonucu çıkmasın. Hangisinin daha karlı olduğu tamamen işlemi gerçekleştireceğiniz faiz oranına bağlı. Yukarıdaki örnektekine benzer kaba taslak bir hesaplamayı farklı faiz oranları için yaparak hangi yatırım aracına paranızı yatıracağınızı kendiniz de değerlendirebilirsiniz.

İçinden geçtiğimiz günlerdeki piyasa koşullarına baktığımızda, Hazine tarafından ihraç edilmiş tahvil ve bonolar %7-7.5 arasında işlem görmektedir. Mevduat faizleri ise %8.5-9 aralığındadır. Hesap makinesine gerek duymadan, çıplak gözle bile baktığınızda ikili arasında mevduat daha cazip gözükmektedir, çünkü daha yüksek vergiden kaynaklanan dezavantajını daha yüksek faiz ödeyerek fazlasıyla telafi etmektedir.

Yine mevcut koşullarda banka ve özel sektör şirket tahvil bonolarına baktığımızda, getirileri %7.5-%13 arası geniş bir yelpazede değişmektedir. Bu yelpazede gözünüze kestirdiğiniz, kredi yani geri ödeyememe riskinin alınabilir bir risk olduğuna inandığınız mevduata göre daha yüksek getiride bir bono seçerek yatırım yapabilirsiniz. Ancak özel sektör tahvillerine ilişkin daha önceki yazılarımızda sıraladığımız risklere tekrar göz atmanızı tavsiye ederiz. Mümkünse sepet yaparak riski bölmeniz ve her halukarda konuya hakim uzmanlardan bilgi almanız yararınıza olacaktır.

Diğer bir karşılaştırma, devlet garantisi olabilir. Mevduatta devletin 50 bin TL’ye kadar garantisi vardır. Devlet tahvili ve Hazine bonoları ise tanımı gereği devlet garantilidir. Ancak banka ve özel sektör şirketlerinin ihraç ettiği tahvil bonolarda böyle bir garanti bulunmamaktadır.

Son olarak bahsedeceğimiz farklılık ise mevduatlarda vadesinden önce para çekme ihtiyacı duymanız halinde o güne kadar birikmiş bütün faizi kaybedersiniz. Elbette size bu hakkı tanıyan bir vadeli mevduat hesabı açtıysanız durum farklı olur. Ancak alışılagelmiş vadeli mevduat hesaplarında faiz kaybı kesindir. Bonolarda ise istediğiniz miktarı piyasaya ya da bono alımınıza aracılık eden kuruma faiz kaybınız olmadan geri satabilirsiniz.

Mevduat ya da bono her ikisi de riski düşük yatırım araçlarıdır. Size bu satırlardan tavsiye edebileceğimiz belki de en önemli şey, gelirinizin bir kısmını düzenli olarak tasarruf etmeniz ve inandığınız yatırım araçlarına yönlendirerek birikiminizi katlayarak arttırmanızdır. Yıllar sonra geriye baktığınızda ne kadar doğru bir iş yaptığınızı görecek ve hayatın engebeli yollarında para dolu kesenizle kendinizi güvende hissedeceksiniz.