Bayramlar Huzurlu Olsun Diye… - 22.11.2012

Bireysel emeklilik hesabınızdaki paralar eriyor veya koyduğunuz paralar artmıyor. Neden?

Ne oluyor? Nedir buradaki muamma? Gelin görelim. Bugün bu soruları cevaplandırdım.

Kurban Bayramınız kutlu olsun. Umarım aileniz, sevdiklerinizle neşeli, huzurlu, sağlık içinde bir bayram geçiriyorsunuz. Tüm kurban kesmişler, Allah kabul etsin. Bu bayram sabahı, ileriye dönük bir yatırım aracı olan Bireysel Emeklilik Sistemi ile ilgili sorularınızı cevaplıyorum. Paralar biriksin ki bayramlarda finansal huzur olsun. Bayram harçlıklarını siz anneanne, babaanne, dede olduğunuzda da keyifle ve gururla verebilin.

Hemen Paniğe Kapılıp Yanlış Karar Vermeyin
Arkadaşınızla dertleşiyorsunuz:
- Üfff para biriktiremiyorum

+ Aaa! Olur mu öyle şey, ben bir yol biliyorum. Harika, hem birikiyor hem büyüyor.

- Neymiş o?

+ Bireysel Emeklilik Sistemi.

- Nasıl bir şey?

+ Sen her ay en az 100 lira koyuyorsun, işine bakıyorsun. Para birikiyor bir de katlanıyor.

- Nasıl yani?

+ Şimdi burada net bir kazanç var... Sen 100 lira veriyorsun, devlet senin için 25 lira bir kenara koyuyor. Bu da şahane bir şey. Yüzde 25 getiri. Bir de üstüne uzmanlar parayı yönetiyor ve senin parayı büyütüyorlar. Yatırım yani anlayacağın.

- Hmmmm... Gireyim bari.

Dediniz ve bireysel emeklilik yaptırdınız. Aradan zaman geçti, müşteri temsilcinizi aradınız ya da yıllık hesap ekstrenize baktınız. Ayda 100 liradan toplam 1200 lira yatırmışsınız ama ekstrede 1050 lira var yazıyor.
O da ne, biriktir biriktir... Ben evde de biriktirirdim. Nerede getiriler? Verilen sözler? Param olduğu yerde duruyor! diye düşündünüz. Şimdi ne oldu böyle de koyduğunuz paralar erimiş diye merak ediyorsunuz. Müşteri temsilcisini aradınız, bağırdınız, söylendiniz, ‘çıkmak istiyorum bu sistemden’ dediniz. Ama durun! Öyle heyecan yapmayın hemen. Ne olduğunu bir anlatayım...

Siz sisteme girerken, “Ne kadar risk almak istiyorsunuz. Kayba tahammülünüz nedir?” diye soruyorlar. Hiçbirimizin kayba tahammülü yok ama bazılarımız belki daha fazla kazanırız diye belli bir kayıp olasılığını kabulleniyorlar. Akşam uykuları bile kaçmıyor. Oh mışıl mışıl uyuyorlar. Kimisi de televizyonun başından ayrılmıyor. Borsa düştü, dolar çıktı. Eyvah! “Benim emeklilik fonlarım ne olacak” diye saat başı emeklilik şirketini arıyor. Her birimiz farklıyız. Ama bu dakikada bir tansiyon ölçer gibi piyasayı ölçmeye çalışmak kalbe ve damarlara zarar veriyor. Herkes mutsuz oluyor. Bu 20-30 senelik bir sistem. Uzun dönemli bir yatırım. O sebeple sabır lazım.

Bu Tarihi Not Alın
29 Mayıs 2012 önemli bir tarih. Not alın. Eğer bu tarihten itibaren herhangi bir emeklilik sözleşmenizi iptal ettiyseniz, siz 31 Aralık 2014 sonuna kadar devlet katkısı hakkınızı kaybediyorsunuz. Yani sözüm şu ki, diyelim birkaç sözleşmeniz var Bireysel Emeklilik Sistemi’nde. Birini bile iptal etseniz diğerlerinin katkı payını etkiliyor.

Bana Para Kaybettirdiler
Soru: Emeklilik sistemine girdik de şirket bana para kaybettirdi. Arıyorum, telefonlarıma bile çıkmıyorlar. Bir eda, bir tafra, bir hava... Anlamadım gitti. Ne yapabilirim? (Hasan)

Cevap: Hasan Bey, para kaybettirme seçtiğiniz fonlarla alakalı. Gidip konuşun. İlgilenmiyorlarsa, alternatifiniz başka bir emeklilik şirketine geçmek. İlk iki seneden sonra her yıl şirket değiştirme hakkınız var. Sonuçta rekabet var, öğrensinler keratalar müşteri servisi neymis.

İçime Kurt Düştü
Soru: Ekonomiyle ilgili kaygılarım var, kriz gelecek diyorlar. Emeklilik fonlarımı ne yapmalıyım?

Cevap: Öyle her duyduğunuza inanmayın. Ekonomimiz iyi. Yurtdışında çok olay var, bizi ister istemez etkiliyor. Gelelim emeklilik olayına... Bu 20-30 senelik bir yatırım. Ama sizin yılda altı kere fon değiştirme hakkınız var. Yani diyelim sizin paralarınız hisse ağırlıklı (yani daha riskli, inip çıkan) fonlarda duruyor. Sizin de içinize bugünkü gibi bir kurt düştü ve piyasaların iyi gitmeyeceğine, borsanın düşeceğine inanıyorsunuz. Arayıp DAHA AZ RİSKLİ fonlara geçmek istiyorum diyebilirsiniz. Diyelim, görüşünüz değişti, yine değiştirebilirsiniz. Ama unutmayın ki hisse senedi fonu almışsınız, piyasa düşmüş, para kaybetmişsiniz, satmalı mısınız? O ayrı bir karar. Bu uzun vadeli ve güvene dayalı bir sistem.

Getiri Metiri Yok, Kafamı Kızdırıyorlar!
Soru: Bireysel emeklilik şirketleri kafamı kızdırıyorlar. Ben her ay 100 lira yatırıyorum, bir ekstre geldi, benim yatırdığım 1200 lira sadece 30 lira getirmiş. Mevduata koysaydım daha fazla alırdım. (Özgür)

Cevap: Özgür sen her ay 100 lira yatırıyorsun. Toplu olarak mevduat gibi buyrun 1200 lira demiyorsun. O sebeple her ay yatırdığın paranın yatırımda kalma süresi kadar nemalanıyorsun. Yavaş yavaş kazanıyorsun yani. Ama gene de seninle hemfikirim, bireysel emeklilikteki getiriler çok daha iyi olabilir. O sebeple şunu araştır, hangi şirketin getirileri diğerlerine göre daha avantajlı, git bireysel emeklilik hesabını oraya taşı. Bunun yanı sıra unutma! Devlet de senin 1200 lirana karşılık 300 TL artı yüzde 25 devlet katkısı yatırdı hesabına.

Her Ay Yönetim Ücreti Kesiyorlar
Soru: Özlem Hanım, ben her ay 100 lira yatırıyorum. Bir baktım, emeklilik şirketi ayda 1.5 lira yönetim gideri diye bir şey kesmiş. Bu insafsızlık değil de ne? (Ayşen)

Cevap: Zaten hayat stres dolu, bir de bunu eklemeyin. Şimdi emeklilik şirketleri sizden paraları aylık olarak toplayıp bu paraları uzmanlara yönettiriyorlar. Onlara da bir ücret veriyorlar. Buna da yönetim gideri deniyor. Milyonerlerin paralarını yöneten uzmanlar, sizin paraları da yönetiyorlar. Bu ücretler piyasada şirketten şirkete değişse de bu sıfır ile yatırdığınız paranın yüzde ikisine kadar çıkabiliyor. Şirketinizi arayıp, indirebilir miyiz diye sorun. Muhtemelen hayır diyecekler.

Para Sizin Ama Dokunamazsınız
Soru: “Devlet katkısı var” diyorlar, “Verin o zaman” dediğimde, “Daha hak etmediniz” diyorlar. Bu ne demek?

Cevap: Şu devlete bir güvenemedik gitti. Şimdi olay şu: Aslında hak ettiniz ve aldınız hesabınıza ama elinize alamıyorsunuz. Sistem söyle işliyor: Siz her ay para yatırdıkça devlet de her ay sizin için para yatırıyor. Amaç sizi birikime teşvik etmek. Amma velakin, bu paraları hemen vermiyor. Bekleyin, sabredin, bekleyen derviş muradına ermiş diyor. Bireysel emeklilik şirketinizin çağrı merkezini arayıp soruverin... “Alooo, benim katkı payı yatmış mı?” Tavsiyem telefon parasına yazık... Yatmıştır. Bunu ekstrenizde de devlet katkısı bölümünde görebilirsiniz. Ne zaman çekebilirsiniz paraları? İlk 3 yıl içinde sistemden çıkarsanız devlet katkısını alamazsınız. Devlete geri vermek zorundasınız. 3’üncü yıl sonunda yüzde 15, 6’ncı yıl sonunda yüzde 35, 10’uncu yıl sonunda yüzde 60, Emekliliğe hak kazandığınızda tamamını alabilirsiniz. Örneğin siz her ay 100 lira yatırdınız ve 10 sene doldu, sadece katkı payı olarak birikmiş paranızın anaparası, yılda 300 liradan (1200 lira yıllık tasarrufunuzun yüzde 25’i) 10 senede 3000 lira ediyor. Bunun yüzde 60’ını alabilirsiniz. 56 yaşı da doldurmuşsanız, hepsi sizin. Güle güle harcayın.

İçime Kurt Düştü
Soru: Devlet katkı payını hep verecek mi? (Orhan)

Cevap: Muhtemelen hayır. Devlet bu katkıyı niye ilelebet versin? Şimdilik sizi bizi teşvik ediyor. Devlet karar değiştirip “Artık vermeyeceğiz” diyebilir ama şimdilik su akarken küpü doldurun derim.