Işık Sensörlü Ev

Şayet biriktirmişsen bir miktar paranı ve de bol bol sohbetlerde bulunacağın dostlarını, ruhen ve bedenen sağlığında yerinde ise ufak tefek şeyler dışında, öylesine güzel keyifle yudumlarsın ki yaşamanın güzelliğini ileri yaşlarda…

Bir de içinde vermekle sonsuza dek bitmeyecek sevgin de varsa, insanlara, hayvanlara, doğaya karşı, tadından doyulmaz yaşlılıkta hayat… İster evde tek başına yaşamakta ol, ister kalabalıklar içerisinde. ‘Yaşamak ne güzel şey’ der, yürürsün, gezersin, dostlarla buluşursun, evde uzun uzun oturmazsın o zaman PTT (Pijama, Terlik, Televizyon) halinde.   

Gelelim yaşlılıkta bir başka konuya, günümüzde bilinen bir gerçek yalnız yaşayanların değişen dünyamızda giderek artmakta olduğu. Evde tek başına yaşam tarzı çalışma hayatı içinde ve kendi tercihleri olanlar için pek bir sorun gibi gözükmese de, yaşlılar arasında, özellikle şehirlerde, tercihleri olmasa da giderek artmakta ve peşinde sorunlarını da beraberinde taşımaktadır.

Kırsal bölgelerde, yaşayanların genelde birbirini tanıdığı küçük yerleşim yerlerinde eminim çevredekiler yalnız yaşayan yaşlının her daim yakınındadırlar, yardımcıdırlar ve kendisini güvende hissettirirler. Devamlı artan nüfusları, geometrik dizi ile artan apartmanları ve dikey mimarileri ile bırakın yaşlısını, her yalnız yaşayan tam tecrit edilmiş gibidir bugünün şehirlerinde. Otuz kırk daireli binalarda kimse kimseyi tanımaz, bilmez, bir günaydını bile çok görürler.

Yalnız yaşamak durumunda olan kişinin, çalışma hayatı da bitmiş ise ve maddi durumu elveriyorsa ya da ailesi, yakınları karşılıyorsa bir yardımcı kadın istihdam etmeyi, ne ala, (o da bir değişik sorun ya bir yabancı ile evi paylaşmak) bir nebze hayatı kolaylaştırır ve kendini güvende hissedebilir.

Evde tek başına denince nedense aklıma erkekler gelir, halbuki biraz düşündüğümde gerçek olanın çoğunlukla kadınların yalnız yaşadığıdır. O kadar çok tanıdığım yaşlı ve fakat yalnız yaşamayı tercih eden kadın var ki… Mutfak dahil her işi kendileri yaptığından, kendi özgüvenleri daha yüksek olduğundan, belki de ev yaşamında daha akılcı çözümler ürettiğinden olsa gerek. Peki yalnız yaşayan kaç erkek tanıyorsun diye sorarsan, bilemedim, vardır mutlak da akla hemen gelmiyor sanki. Yolculuk daha mı erken, belki de...

Her şey bizler için, olmaz olmaz dememek gerek, bilinmez yarınların neler getireceği, o halde iş hayatı devam ederken, paralar gelirken, tasarruf edelim şimdilerde yarınlar için, ömürler de oldukça uzadı zaten, önce ben deyiver ve olmasın ama olabilirlik oranını da dikkate alarak paranı ayır. Gençken her şeyin altından kalkılır, dağ taş önünde duramaz, ama yaşlılıkta rahat istersin, iyi beslenmek istersin, konfor istersin, dost arkadaş istersin, hepsi birikimlerin ile mümkün...

Evde yaşama gelince, malum yaşlı bireyler günün çok büyük bir kısmını evlerinde geçirmektedirler. Ev kazaları da kaçınılmaz olabilmektedir. Çok katlı binalar, siteler, yaşlı sağlığı için ne kadar uygundur. Düşleyelim, düşünelim, evde tek başına yalnız yaşamakta olan yaşlı kişi, gayet sağlıklı olsun, tansiyon, şeker gayet iyi, ama malum, ne yaparsa yapsın genel fiziki gücü ayak kayması ve takılması durumunda karşı koyacak toparlanma gücüne yetmeyebilir. İleri yaşlarda belde dizlerde kireçlenme, kemik erimeleri, bazı vitamin eksiklikleri,  işitme ve algı bozuklukları,  dalgınlık, bin bir çeşit sorunlar da olabilmektedir...      

Yaşanacak sadece ayağının kayması takılması değil ki, birden şekerin düştü, vücudundan kafandan ter fışkırıyor, buzdolabına gidecek güç bulamazsan, en iyisi hiç düşünme ne olacağını ya da iskemik atak geçirdin (geçirmemek için kendine iyi bak olmaz mı) kim telefon edecek ambulansa... 

İster kendi arzunla ister tercihin olmayan yalnız yaşamda sen elinden gelen her şeyi yapmaya gayret et, olacağa çare yok dense de olmaması için neler yapabilirsin onu bi araştırsan nasıl olur.  O zaman gelsin bazı öneriler;

• Para kazanmaya başladığın günden itibaren para biriktir. Biriktirecek kazancım yok diyorsan daha çok çalış, ekstra çalış, girişimci ol, risk al, gençsin kaybetsen de tekrar kazanırsın. Yaşlanınca risk falan alamazsın, alınmaz da, garantili gitmek durumundasın.
• Sağlıklı olmak için ne gerekiyorsa yapmaya gayret et, yetmez akılcı doğru beslen, vücudun ne ise ona göre besle. Yaşlandığında kasların, belin, dizlerin kuvvetli olması için ne lazımsa mutlaka yap, fiziksel olarak kuvvetli ol, kireçlenmesin eklemlerin, omurgan, belin, dizlerin, yaşlanınca da olabildiğince devam et, bol bol su içmeyi de ihmal etme.
• Vesvese endişe senaryoları kurma, kronik stres bozar yapını, eleştirel kafa taşıma, alıngan olma, hayat yaşanası çok güzel felsefesi ile umudunu kaybetmeden hayallerine kavuşmak için her şeyi yap. Kısaca ruhen ve bedenen sağlıklı yaşlan...
• Yaşlılık öncesi dostlar biriktir ki sosyal aktivitelerini dostlarınla yaşayasın, moral çok önemli, eski güzel günleri dostlarla yad etmek, kendini ifade edecek konuşmalar yapmak, dostlarının sevgisini hissetmek, alo diyeceğin yaşıtlarının, hatta gençlerin çok oluşu sana yaşam sevinci vereceği izahtan varestedir.
• Yaşlılığında ilaç kullanıyorsan mutlaka fazla fazla elinin altında olsun, de ki gece vakti aaa bi baktın ilacın bitmiş, alman lazım doktorun da öyle önermiş, hadi bakalım, biçarelik yerine planlı olmayı tercih edesin.
• Yaşamakta olduğun evin içini etraflıca kendi alışkanlıklarını da dikkate alarak iyice gözden geçirmek akılcılıktır diye düşünüyorum. Mobilyaların bak bakalım sabit mi yüksek mi, alçak ve sabit olmayanlar düşme riskini arttırabilir. Yatağın boyuna kilona yatış stiline uygun mu değil mi bak.
• En önemlisi banyo, fiziki durumuna, hareket kabiliyetini de dikkate alarak duvarlara sağ sol el kol durumuna göre barlar koyduruver. Ayak bastığın yer kaymasın, ayaklarını yıkarken en riskli an, çok dikkat, sıfır risk olmalı. Çamaşırlarını giyerken ya tutun ya duvara yaslan.
• Gece tuvalete giderken birden yataktan fırlama, önce bekle biraz yatakta otur sonra kalk, tuvaletin ışık sensörlü olmasını tercih etmen de fayda var, yatağınla tuvalet arası da ışık sensörlü olsa ne iyi olur dimi, elektrik düğmesi aramazsın ezbere bilsen bile. Hatta daha da ötesi, olur mu bilmem, ama teknoloji o kadar ilerledi ki her şeyin formülü var, mesela televizyonu kapattın mı, otomatik olarak hareketle etkinleşen ışıklar montesi de geceler için faydalı olabilir. Ne güzel ışık sensörlü evde yaşamanın konforu ve içindeki güven duygusu.
• Yatağınla tuvalet arası neta olsun, yani ayağına takılacak bir şey, kilim benzeri uçan halı falan da olmasın. Fiziki durumuna göre duvarlara bile gerektiğinde tutunacak barlar koydurman faydalı olabilir. Merdiven, inip çıkmak zorunlu ise, mutlaka tutunarak inmen çıkman isabetli olur. Gerekli hissediyorsan baston kullanmalısın, bilinmeli ki kalça kırılmalarının yüzde otuzu kemik erimesi nedeniyle kalça da oluşan ufak kırılmalar nedeniyle kalçanın tamamen  kırılması sonucu düşme olmaktadır. Ezcümle düşmemelisin.  
• Yürürken başın öne eğik olmamasına özen gösteresin.
• Özellikle diyabetli, damar rahatsızlıkları olanlar ve kilolu kişiler ayak tırnaklarını kendi kesmeye çalışmasın.
• Ev dışında sokakta yürürken ellerin ceplerde olmasın özellikle kaygan zeminlerde, karlı havalarda.
• Son olarak bir doktor dostumun sözünü ileteyim, çorabını kendin giyiyorsan yaşlı değilsin!  
• Arkadaşlar dostlar seni arada bir arasınlar, yalnız yaşayanları aramak bazen çok da yararlı olabilmektedir. Her şey hepimiz için olabilir. Belki de bir uyarı sistemi kurgulamalı, mesela bileğindeki bir düğme düzeneğine basınca uyarı gönderen...     

Han Van Doorn isimli 83 yaşında evde tek başına yaşayan adam uzun süreli uğraşısı sonunda “AreYouOkayToday” isimli evdeki her bir cihazın elektrik tüketiminin ve yatakla tuvalet arası modelini öğrenen bu sistemi tasarlamış.  Elektrik sayacına takılan küçük bir donanımla kullanıcı bilgilerini bir uygulamaya (App) geri gönderir. Kullanıcıda bir anormallik varsa uygulama (App) kullanıcıya bir bildirim ve telefon görüşmesi gönderir. Kullanıcı yanıt vermezse, kullanıcının yakınları veya ilgililer bilgilendirilecektir. Daha fazlası için https://sifted.eu/articles/agetech-startup-83-year-old/

Hayat çok hızlı akıyor, her yaşın keyfini güzel güzel doyasıya çıkarırken ileri seneler içinde ve değişen durumlara göre hedeflerinizi belirleyip seçimlerinizi yaparak yaşlılık yıldızlar kadar uzak demeyip her anlamda yatırımlarını, birikimlerini yap, zira hayat her yaşta çok çok güzel. Hayal kurarak, sevgimizi vererek, umudumuzu her daim koruyarak, yaşamak ne güzel şey diyelim içimizdeki çocuğun mırıldandığı şarkılarla.

Fethi Denizmen

17.10.2020

Heybeliada