Zam ile ne yapılmalı? Kişisel enflasyona dikkat!

Yeni yılda emekli, memur ve çalışanların maaşlarına enflasyon zammı ve refah payları geliyor. Ancak önemli iki konu var. İlki herkesin enflasyonu aynı değil. İkincisi eğer bu zamdan bir kısım parayı düzenli yatırım için artırabilirseniz kârlı çıkarsınız.

Evet bir enflasyon zammı yapıldı ama herkesin kişisel enflasyon oranı farklı. Kişisel enflasyon, bireysel yaşam tarzı ve harcama alışkanlıklarına bağlı olarak değişen enflasyon oranını ifade eder. Hem fiyatlar artmış hem sen çok daha fazla harcıyorsan, kendi enflasyonun yüzde 200’e de çıkabilir. Veya fiyatlar artsa da kira gibi, sigara gibi harcamaların olmadığı için daha az etkileniyor olabilirsin. Kısaca maaşınız arttı diye illa onu tamamen harcamanız gerek diye düşünmeyin. Belki bir kısmını yatırıma koymak için ayırabilirsiniz. En azından buna çaba gösterin. Bunu fırsat bilerek özellikle ihtiyaç olmayan harcamalarınızı gözden geçirmeniz çok önemli.

İŞTE KİŞİSEL ENFLASYONU ETKİLİ YÖNETMEK İÇİN 10 STRATEJİ

1-İHTİYAÇLARI GÖZDEN GEÇİR: Zorunlu harcamalarından, fiyatı artacak harcamaları hesapla. Kira, varsa çocuğun masrafları, ulaşım vs. Paranın bir kısmı bunlara gidecek.

2-PARAN NEREYE GİDECEK, HESAPLA: Bütçe zaten her ay düzenli yapman gereken bir şey. Bu işleri ay sonuna erteleyen, sona kalır dona kalır; benden söylemesi! Şimdi ayın başındayız, yeni bir gelirin de var. Hadi hesap kitap zamanı.

3-ZAM YOKMUŞ GİBİ DAVRAN: Gelir arttı diye istek harcamalarını da artırmaya kalkma. Dediğim gibi bazı ihtiyaç harcamalarının fiyatı artacak.

4-TASARRUF STRATEJİLERINI KOTROL ET: Uzun vadeli finansal hedeflerine ulaşmak için, bırak harcamaları artırmayı, tam tersi nerelerden tasarruf edebileceğine bak.

5-GİDER TAKİBİ: Harcamalarını düzenli olarak izleyerek nereye para harcadığını anla ve gereksiz harcamaları azalt. Böylece birikime/ yatırıma da gelirinden para kalsın.

6-ANINDA BİRİKİM: Bütçen sıkışık değilse gelirin eline geçtiği gibi yüzde 10’unu birikime/yatırıma ayırmaya çalış.

7-YATIRIM DA ŞART: Paran yerinde sayarak değer kaybetmesin. Sen çalışıp maaşını aldın, paranı da yatırımda çalıştır, enflasyonla erimesin.

8-YÜZDE 30’U KAP: Eğer hâlâ başlamadıysan, hazır gelir de artmışken Bireysel Emeklilik Sistemi’ne yani BES’e girmeyi düşünebilirsin. Geleceği düşünmek önemli.

9-FON HESABI AÇ: Türkiye’deki tüm fonların detaylarını görebileceğiniz bir platform var: TEFAS (Fon Bilgilendirme Platformu). Girin, alışverişe çıkmış gibi inceleyin. Örneğin; her ay Borsa Yatırım Fonu alıp kenara atın. 200-300 lira da olsa fark etmez. Orta riskli olmakla beraber aktardığın paranın bir kısmını altın, gümüş için kullanabilirsin. Bunların fonlarını da alabilirsin.

10-BORÇLARINI YÖNET: Varsa yüksek faizli borçlardan kurtularak, finansal yükünü azaltmak için plan yap. Gelen zammın bir kısmını bunun için kullan. Ancak yetecek diyorsan, zam olsa da bütçeni döndürme zorluğu çekeceğini düşünüyorsan, (bu dönem normal) söylenmek, üzülmek, suçlamak, kızmak vs. yerine bilgiyle güçlenip doğru finansal kararlar al. Yeni gelen paraya güvenerek kredi kartı döngüsüne girme. Belki kaktüs moduna girmeyi deneyebilirsin. Bu; bir süre yalnızca ihtiyaçlar için para harcamak demek.

BORSA MI KREDİ KAPATMA MI?

SORU: Çok borçlandım, 4 adet bireysel kredim var. Elimdeki parayı borsaya yatırdım, o para ancak 1 krediyi kapatabiliyor. Şu anda kârdayım. Borsadan çıkıp krediyi kapatmak mı mantıklı, borsaya devam etmek mi? Ayrıca tüm maaşım kredilere gidiyor ve eşim bu kredilerin hiç birini bilmiyor. Borçlarımı nasıl kapatabilirim bilemiyorum. Çıkmaza girdim.

CEVAP: Unutma, önce sağlık. Her borç ödenir yeter ki kendine inan.

Hisse senedi yatırımları uzun vadeli düşünülmesi gereken, potansiyel getirisi yüksek ancak riskli yatırımlardır. Nasıl yükseliyorsa öyle düşebilir de. Düşerse ne yaparsın?

Ayrıca kredi borçlarından eşinin bilgisi yokmuş. Tekrar ilave borç ihtiyacın olursa bu seni daha da zora sokmaz mı?

İstersen hisse senedi portföyünün dörtte üçünü satarak borç kapamada kullan. Dörtte biri borsada kalsın. Böylece aklın borsada kalmaz. Hem de borcunu hafifletmiş olur, rahatlarsın.

Bunu yaptığın zaman borsa birden iki katına çıkabilir ve ‘keşke’ diyebilirsin. Ancak borcunu kapatmazsan kredi çekip borsaya girmiş sayılırsın ki bu hiç tavsiye ettiğimiz bir şey değil.

Bu arada unutma hiçbir borç gizli kalmaz. Eşinle durumunu açık açık paylaşabilir, birlikte borç kapama planı yaparak altından kalkabilirsiniz. Yeter ki birbirinize olan güven zedelenmesin. Son karar senin.

HARCAMA DELİKLERİ

Eğer sizin kovada delikler varsa kova hiçbir zam ile dolmaz. O sebeple harcamalarınızdaki olası deliklerinize bakın. Tek tek bütün harcama kalemlerinizi yazın (benim ücretsiz uygulamam Monay’dan yararlanabilirsiniz) ve nerede dengeyi kaçırıyorsunuz kendinizle yüzleşsin. Kovanın deliklerini bulduğunuz zaman aldığınız zamdan bir kenara koymak daha kolaylaşacaktır.