Tüketici cayma hakkını hangi durumda kullanabilir?

Geçenlerde bir mağazadan ayakkabı aldım. Hatta almadan önce sosyal medya hesabımdan takipçilerime 'istek mi, ihtiyaç mı?' diye sordum. Ertesi gün ayakkabıyı iade etmeye karar verip mağazaya gittim. O da ne ‘iade kabul etmiyoruz, iade fişi veriyoruz’ dediler. Bu tür durumlarda haklarımız neler?

MEMNUN KALMAZSAN

Eve gelince beğenmedim iade edebilir miyim?

Tüketici hukuku açısından cayma hakkı, “Memnun kalmadığımız bir mal ya da hizmeti iade etmek için bizlere sunulan bir hak” olarak tanımlanıyor.

Kanun ne diyor?

Yürürlükteki 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun’un en önemli amaçlarından biri, tüketicilerin ekonomik çıkarlarının korunması. Ancak yine de satın aldığımız ürünleri iade etmek veya değiştirmek her zaman mümkün değil. Konuyla ilgili olarak; 6502 sayılı Kanun’da düzenlenen taksitle satış sözleşmeleri, işyeri dışında kurulan sözleşmeler (eski düzenlemedeki adıyla kapıdan satış) ve mesafeli sözleşmelerde ise tüketici herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahip. Fakat satış yerinde yüz yüze yapılan peşin satışlarda; satın aldığımız bir ürünü sonradan iade etmek veya değiştirmek gibi seçimlik yasal haklarımızı kullanmak için öncelikli şart, o ürünün ayıplı ürün olması.

‘Ayıp’ lazım

Mağazaya gittin ve kazak aldın. Eve gelince beğenmedin, eğer o kazak defolu değilse yasal açıdan iade ya da değişim hakkın bulunmuyor.

NE YAPMAN GEREK?

Ayıplı ürün aldın şimdi ne olacak? Kanunda belirlenen birtakım seçimlik hakları var ve sen tüketici olarak bu seçimlik haklardan birini kullanabilirsin.

• Satın alınan ürünün iadesini gerçekleştirmeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme,
• Satın alınan ürünü alıkoyarak ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme,
• Aşırı bir masraf gerektirmiyorsa masrafların tamamı satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarımını talep etme,
• İmkan olması durumunda ayıplı malın, ayıpsız misliyle değiştirilmesini isteme.

Bu seçimlik haklardan birini kullanacağını satıcıya bildirdiğin durumda satıcı bunu yerine getirmekle yükümlü olacak. Şu bilgiyi de belirtmekte fayda var; eğer seçimlik haklarından ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi haklarını kullanman; satıcı için orantısız güçlükleri beraberinde getirecekse, bu durumda sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim isteme haklarından birini kullanabilirsin.

AYIPLI MAL NEDİR?

Tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan mal, ayıplı mal olarak nitelendiriliyor. Bununla birlikte; ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda, internet portalında reklam veya ilanında yer alan özelliklerden bir veya birden fazlasını taşımayan mal da ayıplı kabul edilir. Bir düşün bakalım, senin aldığın ürünlerde durum ne?

ZORUNLU DEĞİL

Kanunda mağazadan satın alınan ürünlere cayma hakkı tanınmadığı için, mağazaların sattıkları ürünleri sebepsiz yere iade alma zorunlulukları yok. Ancak; 

1-Satın alınan ürün için mağaza ile iade konusunda özel bir anlaşman varsa,

2-Ürünü aldığın mağazanın iade veya pişmanlık hakkı tanıdığı konusunda yazılı beyanı bulunuyorsa,

3-Ürünü aldığın mağazanın iade veya pişmanlık hakkı tanıdığı resmen biliniyorsa, Şartlar sağlandığı takdirde iade edebilirsin. Genel olarak iadeler şartlarını ve sürelerini tamamen mağazalar kendi inisiyatifleri doğrultusunda belirliyor.

CAYMA HAKKINI NE ZAMAN VE HANGİ DURUMDA KULLANIRSIN?

İnternet, televizyon veya telefon gibi uzaktan iletişim araçları üzerinden yapılan alışverişlerde (mesafeli sözleşmeler),

Taksitli alışverişlerde (mağazanın yaptığı taksitli satışlar),

Kapıdan satış (yeni düzenlemedeki ismiyle işyeri dışında kurulan sözleşmeler) 6502 sayılı Kanun’da, uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle yapılan alışverişlerde, mal veya ürün ayıplı olmasa bile, hiçbir gerekçe göstermeden tüketiciye iade etme, değiştirme (cayma) hakkı tanınmış.

NASIL?

Mektup, katalog, telefon, faks, radyo, televizyon, elektronik posta mesajı, kısa mesaj, internet gibi fiziksel olarak karşı karşıya gelinmeksizin sözleşme kurulmasına imkan veren her türlü araç veya ortam üzerinden yapılan uzaktan alışverişlerde 14 gün, kapıdan satışlarda (işyeri dışında kurulan sözleşmeler) 14 gün ve taksitli alışverişlerde de 7 gün içerisinde, hiçbir gerekçe göstermeden ve cezai şart ödemeksizin cayma hakkına sahipsin. Cayma hakkını kullandığına dair bildirimini belirtilen süreler içinde satıcıya yöneltmiş olman yeterli. Tüketici cayma hakkını kullanırken, satın aldığı malı ancak olağan bir gözden geçirmenin gerektirdiği ölçüde kullanabilir; aksi takdirde tüketici cayma hakkını kullanamaz.

İYİ ARAŞTIR

• Alışveriş öncesi iyi araştırma yap.
• İstek mi, ihtiyaç mı?
• Sana en uygun ürünü, en doğru yerden al (mağaza, internet).
• Bilgiyle güçlen, haklarını bil.

Bu sayfadaki hukuki bilgiler için destek aldığım Av. Şenol Öztürk'e teşekkür ederim.

Her Borç ÖdenirKredi, kredi kartları, eşler arası gizli borç… Herkesin aklında birçok soru, sorun var. Bugünkü Posta Gazetesi köşemde sizden gelen soruları cevaplıyorum.