Para yetmiyor ne yapmalı? Özlem Denizmen yazdı

Dünyada ve ülkemizde ‘yaşam maliyeti’ krizi var. Ele geçen ile geçinmek zorlaştı, para yetiştirmek imkansıza yakın. Peki ne yapmalı? İşte formül:

GEÇECEK

Öncelikle umutsuzluğa gerek yok, çünkü bu geçici bir dönem. Tarih hep tekrar ediyor. Bu dönemlerin de geçeceği çok net. Bize düşen, denizde büyük dalgalar olduğu zaman gemiyi korumak, kemerleri bağlamak... Hazır mıyız?

DESTEK ÜNİTESİ

Roma İmparatoru 2. Frederick, çocuklara konuşmayı öğretmezsek, büyüyünce nasıl bir iletişim kuracaklarını merak etmiş ve canice bir deneye girişmiş. 50 bebeği denek olarak almış ve bakıcıların sadece altlarını değiştirip mamalarını vermeleri için talimat vermiş. Bebeklerle hiç konuşulmamış, göz teması kurulmamış. “Bakalım ne lisan konuşacaklar?” demiş ama ne yazık ki dört aya kalmadan hepsi vefat etmiş. İnsanları, fiziki ihtiyaçlarının yanında duygusal ihtiyaçları da hayata bağlıyor. Her şeyden önce sevilmeye ve sevmeye, güvende hissetmeye ihtiyacımız var. Çevremizden, ailemizden, yakın dostlarımızdan, aklına güvendiğimiz kişilerden bir destek ünitesi oluşturmamız gerek. Sizinki kimler?

GELİR ARTIRMA

EK SORUMLULUK: Çalıştığın işyerinde eğer kendini kanıtlıyor ve yaptığın işi harika yapıyorsan, kendini geliştirip, kendine yatırım yapıp, farklı alanlarda özgüven kazanıp, ek sorumluluk talep edebilirsin. Örnek: Küçük bir yapı ise sosyal medya yönetimini iyice öğrenip çalıştığın şirketin sosyal medya yönetimine talip olabilirsin. Tutkuyla yapabilmen ve başarılı olman için bu ek sorumluluk çok sevdiğin bir alanda olmalı. Kim bilir, bir bakmışsın kariyerini değiştirmişsin.

EVİN KADINI 132 YIL BEKLEMESİN: Dünya Ekonomik Forumu’nun senelik araştırmasına göre, kadın ve erkeklerin eşit fırsata sahip olması 132 yıl sürecek. Çalışmak isteyen ve elinden bir şey gelen kadınların çalışması önemli. Evden de yapılabilecek çok iş var, önemli olan karar vermek ve araştırmaya başlamak.

EK İŞ YAPMAK: 12 senedir hem Türkiye’nin bütün şehirlerinde hem de Türkiye dışında insanların para yönetimini inceliyorum. Kimlerin başarılı olabileceğini görüyorum. Tanıdığınız, güvendiğiniz ortamlarda bir dönem için akşam ya da hafta sonu veya farklı bir şekilde ek iş yapıyor olmak size iyi gelebilir.

MALİYET KONTROLÜ

AİLE İÇİ OYUNLARLA FARKINDALIK YARATMAK

Θ Elektrik faturasını elinize alıp evde bir tur atın ve elektrikle çalışan tüm aletlerin önünde durup ‘Acaba kaç para elektrik kullanıyordur?’ diye birbirinizle konuşun, tasarruf alanları var mı, tartışın.

Θ Tüm Avrupa, evlerde ve işyerlerinde acil tasarruf tedbirlerine geçti. Malum doğalgaz konusunda problemler var. Biz de elimizden geldiğince farkında olalım ve bu kışı geçirirken ‘neler yapabiliriz’i planlayalım (POSTA Gazetesi’nde ilgili birçok yazım var).

Θ Beraber yemek yapma aktiviteleri ve dışarıda yeme içmeyi azaltmak, aile sıcaklığını artırır. 

Θ ‘Sence kaç para?’ oyununu oynayıp evin giderlerini 10 yaş üzeri çocuklarla, onları endişelendirmeden bir masa etrafında konuşabilirsiniz. Bırakın farkında olsunlar ki günlük davranışları değişsin.

MİNİK ADIMLARLA DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ

Mobil uygulamam Moneye’de 100 bin kişiden fazla üyemiz oldu. Onlarla günlük 1 dakikalık sohbetler yaparak maliyet farkındalığı ve bütçe kontrolü yapıyoruz. Oradan artırdıkları parayı ya geçim için ya borcu kapatmak ya da yatırım için kullanmalarını sağlıyoruz. İşte size birkaç tüyo:

ZAAFLARDAN KESMEK EN KOLAYI

Her bireyin bir harcama zaafı; bir yumuşak karnı vardır. Kimimiz sürekli kahve ısmarlarız, kimimiz hediye alırız, kimimiz çocuklara karşı koyamayız. Kimimiz de en son çıkan telefonu almak zorunda hissederiz. Bunların farkında olduğunuz zaman, eğer bunu ölçerseniz, hayatınız değişiyor; onu söyleyebilirim. Örnek: Ocak-Eylül 2022 arasında abur cubur harcama zaafı olup kendilerine bunu limitleme hedefi koyan kullanıcılarımızın yüzde 98’i harcamalarından tasarruf etti. Hatta yüzde 92’si kendilerine koydukları limitin de altına inmeyi başardı. Bu kullanıcılar, önceden aylık ortalama 433 TL harcarken, bunu ortalama 35 TL’ye düşürmeyi başardılar ve ayda ortalama 398 TL tasarruf ettiler.

BÜTÇEYE ÇEKİDÜZEN

İnsan zaaflarının farkında olup bunu limitlediğinde, birden diğer harcamaları da çekidüzen alıyor. Tüm bütçe kalemlerini gözden geçirdiğinizde, aslında çok da ihtiyacınız olmayan birçok şeyi, nedenini bilmeden satın aldığınızı fark ediyorsunuz.

ZOR KARAR

Bütün giderlerinizi gözden geçirdiniz, baktınız hakikaten kesecek yer yok. Bazen de geçici bir dönem idare etmek için zor karar alması gerekir insanın. Karı kocanın kenetlenerek vermesi gereken bir karardır bu. Birbirini suçlamadan, birbirine saygısızlık etmeden... Nedir? Örneğin; iki sene için ailenizin yanına taşınmak, bir sene boyunca zaruri ihtiyaçlar dışında bir şey satın almamak... Çok borcunuz olabilir, geçinemiyor olabilirsiniz, maaşınız yetmiyor olabilir, bütün bunlar için bir çözüm var; siz yeter ki kararlı olun, ben yanınızdayım...

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİSİ KAZANSIN

Geçenlerde, ayda 25 bin TL kazanan bir üniversite öğrencisiyle konuştum. “Nasıl yapıyorsun?” diye sordum. ‘‘Kendimi geliştirdim. İnternetten serbest iş alıyorum ve yazılar yazıyorum, fotoğraflar çekiyorum’’ dedi. ‘‘Bu kadar kazanılır mı?’’ diye sorunca da beğenildikçe daha çok kazandığını söyledi. Ben de 17 yaşımdan beri ailemden para almıyorum, hep çalıştım. Siz de kıyın ve çocuklarınızı çalıştırın. Emin olun, onlar için iyilik yapmış olacaksınız.

Kendinize uygun işi nasıl bulursunuz? Özlem Denizmen yazdıÖzlem Denizmen, iş arama sürecinde özgeçmişten mülakata kadar dikkat edilmesi gereken noktaları yazdı...