BES ile ilgili merak edilenler... Özlem Denizmen sorularınızı yanıtlıyor

BES ile ilgili çok fazla soru geliyor.  İşte hepimizi ilgilendiren bu sorulara cevaplar…

Soru: Devlet katkısının tam alınması için 20.000 TL eksiğim var, borçlanma mı yapmalı, altın mı bozmalı? -Elif

Cevap: Bireysel emeklilik sistemine yatırılan her katkı payı için devlet %30 oranında bir katkı payı ekliyor. Fakat bunun için de maksimum bir sınır uyguluyor, diyor ki yıllık brüt asgari ücret tutarının %30'una kadar, ben de katkı ödüyorum diyor. Burada katılımcıların 2023 yılı için sınırı 140.535 TL. Bu ödemeyi dilerlerse peyderpey yapabilirler. Tek seferde yapabilirler, aylık düzenli ödedikleri ya da 3 aylık ve 6 aylık katkı paylarını bu rakama gelecek şekilde de ayarlayabilirler. 

Devlet katkısını alabilmek için de sistemde geçirilmesi gereken bir süre var. Eğer kişi ilk 3 yıl içerisinde bireysel emeklilik sisteminden ayrılmak isterse, devlet katkısındaki bakiyeyi hiçbir şekilde alamıyor. 3 ila 6 yıl arasındaki kalan katılımcılar devlet katkısının %15'ini alırlar. 6 ila 10 yıl arasındaki katılımcılar %35'ini, 10 yıl sonunda 56 yaşını tamamlamayan katılımcılar ise %60'ına hak kazanır. Tamamını hak etmek için en az 10 yıl süreyle sistemde kalmak ve 56 yaşını tamamlamak gerekir. 

Katkının tam alınması için 20.000 TL eksiğim var demişsiniz, eğer isterseniz yine altın fonu olarak yapın. Borçlanmak, şimdi faizler yükseldi oradaki %30 katkı için değil birikimleri de düşünerek karar verin. Bu tamamen size kalmış bir şey. Bu sene yapamıyorsanız seneye yaparsınız. 

Bu arada ben daha fazla ödeme yaptım diye endişelenmeyin. Eğer siz yıllık brüt asgari ücret tutarının üzerinde bir ödeme yaptıysanız üzerindeki bakiye bir sonraki takvim yılı için geçerli hale gelir ve oradaki devlet katkısından da faydalanabilirsiniz.

BES'te yeni yönetmelik

26 eylül 2023 tarihinde resmi gazetede yayınlanan yönetmeliğe göre, katılımcılar sözleşmelerini sonlandırmadan, konut alımı, evlenme, doğal afet ve eğitim gibi durumlarda birikiminin yüzde 50'sini kullanabilecek. Doğal afet durumunda kısmen ödenen tutarın yüzde 25'i oranında devlet katkısı verilecek. Doğal afette kısmen ödeme için süre şartı aranmayacak. Bu Yönetmelik yayımı tarihinden altı ay sonra yürürlüğe girer.

Not: Bu çok önemli bir değişiklik. Evlenmek, konut almak gibi önemli kararlar için BES bozduran katılımcılar Mart 2024 sonrasında sistemden çıkmak zorunda kalmayıp, fonlarını teminat olarak göstererek finansmana kolay ulaşabilecekler.

 Soru: Ben fon dağılımını kendim yapıyorum. Monay sayesinde öğreniyorum. Benim merak ettiğim iki soru var. Birincisi, fon değiştirdiğimizde bütün yatırdığımız parayla mı o yeni fonlara geçmeliyiz, yoksa eski fonlar devam mı etmeli, değişikliği yeni yatırdığımız para ile mi yapmalıyız? Bir de fon dağılımı yaparken, bir sınırı var mıdır? Çünkü çok fazla fon var. Kaç tane olursa daha ideal olur?-Gülden 

Cevap: Fon dağılım değişikliği yaparken sistem size sorar bunu sadece, yeni ödeyeceğiniz katkı paylarına mı uygulayalım, yoksa geçmişteki birikime mi? Ya da hepsine birden mi? Burada eğer geçmişte satın almış olduğunuz fonları düşük maliyetle aldım, ben o maliyetten devam edeyim derseniz, hiç satmadan eski fonlarınıza uygulamaya bilirsiniz. Bundan sonraki yeni katkı paylarını, farklı bir fonda dağılım yapmak isteyebilirsiniz. Tamamen sizin tercihinize bağlı. 

Örnek: 10.000 TL ana param var, 10.000 lira da getirim var ve ben bir fon dağılım değişikliği yapmak istediğimde 20.000 liram vardır toplamda. 20.000 liralık fon satılır ve o birikimle yeni tercih ettiğiniz fon satın alınır. 

2 soruya gelince, Bireysel Emeklilik Sistemi, 2003'ten beri devam eden bir sistem ve 2003'ten beri de yapılan analizlerde portföy yönetim şirketindeki uzmanlar beşten fazla fon seçilmemesini öneriyorlar. 

Soru: "İstediğimiz şirkete geçebiliyor muyuz acaba?"- Selma hanım 

Cevap: Bireysel emeklilik sistemine ilk kez dahil olduğunuz şirkette en az 2 yıl süreyle kaldıktan sonra istediğiniz şirkete geçebilirsiniz. Yeni şirketinize aktarım yapıldıktan sonra yeniden aktarım yapmak için yine en az bir yıla ihtiyacınız olacak. Bazen çünkü şunu duyabiliyoruz, "Benimle ilgilenilmiyor, aradığımda zamanında cevap verilmiyor," deniyor. Onun için bu bilgi önemli. 

Soru: Ben 2015 yılında üye oldum 10 yıl sonra 56 yaşını doldurmuş olmuyorum, devam etsem bu benim için avantajlı mı olur? Yoksa başka yöne mi aktarayım?- Zehra

Cevap: 56 yaşınızı tamamlamanız size fayda sağlayacaktır. Çünkü hem devlet katkısını %100 hak ediyor olacaksınız hem de kişi sistemden çıkarken elde ettiği getiri üzerinden gelir vergisi ödüyor. 10 yılı doldurduktan sonra elli altı yaşı tamamlamadan çıkmak istemeniz halinde %10. Elli altı yaşı tamamladıktan sonra %5‘e düşer. Fonlarda ne kadar uzun süre kalırsanız, getirisi de o kadar artacaktır. Ödeme yaparak ya da yapmayarak elli altı yaşınıza kadar devam edebilirsiniz.