'Ya geri ödemezse?' Özlem Denizmen yazdı

Diyelim ki ailenden biri ya da yakın bir arkadaşın senden borç istedi. Ona yardım etmeli misin? Borç vereceksen bu hangi koşullarda olmalı? İşte hem ilişkinizi hem de paranızı korumak için yöntemler...

Yakın çevrene borç para verip vermeme kararını kendi finansal durumuna göre yap, acele etme. Borç verme kapasiteni mevcut durum ve gelecekteki ihtiyaçlar olarak iki açıdan değerlendir. Örneğin, durumun iyi değilse bütçen herhangi bir masrafı karşılamak için zar zor yetiyorsa veya yaklaşan bir ödemen için paraya ihtiyacın varsa borç para vermen o kişiyle olan ilişkine zarar verebilir. Çünkübir an önce o paranın geri dönmesini istersin. Bu durumda doğru olan, yakınını birikimlerinin, yatırımlarının yeterli olmadığına veya çok fazla harcaman olduğuna ikna etmen.

DURUMUNLA İLGİLİ AÇIK KONUŞ

“Ahmet, sana destek olmak isterim fakat benim hiç durumum yok biliyorsun (dürüstsün). Prensip icabı kredi de çekmiyorum. İstersen sana ek gelir bulmada hafta sonları ve akşamları para kazanmada yardım olacak bir şeyler bakabilirim. Ya da eşin işe girebilir. Beraber bakalım mı bir şeyler?” diyerek durumu anlatabilirsin.

Finansal durumun konusunda açık ol. Paranın sana geri ödenmesini bekliyorsan ve borç vereceğin kişinin ödeme yapma konusunda kötü bir geçmişi olduğunu biliyorsan, ailene, arkadaşına borç para verme. Bütçende, borç vereceğin miktar için yer varsa ve sen de yardımcı olmak istiyorsan tabii ki borç ver. Gerekli değerlendirmeyi yaptıktan sonra, kararını en kısa sürede yakınına bildir.

Yakın çevrenin finansal yardım için gelmesi insanı ikileme sokar. İlişkiyi mahvetmek istemezsin ama aynı zamanda zor kazandığın parayı vermeden önce dikkatli olmak istersin. Bu durum, akrabaların farklı finansal başarı seviyelerine sahip olduğu ailelerde oldukça sık ortaya çıkar.

DİKKAT!

‘Borç vereceğim’ deyip daha sonra sözünden dönme. Parayı zamanında verebileceğinden emin olana kadar söz verme.

LİMİT BELİRLE

Borç vereceksen, geri dönmeyeceğini kabul edebileceğin kadar parayı borç ver ki hem sen finansal açıdan zarar görme hem de içtiğiniz kahvenin tadı değişmesin.

KİBAR AMA KARARLI OL

Borç verebilmek için başkasından borç alma, acil durum fonundan para çekme veya kira/ev kredisi, çocukların okul ücretleri gibi gelecekteki harcamalar için ayırdığın parayı yakınlarına borç vermek için kullanma. Baskı altındayken hayır demek zor ancak borç talebini hemen kabul etme. Durum, miktar ve zaman çerçevesi risk almana izin veriyor mu düşün. Aksi takdirde kibarca hayır de.

Karşı tarafı utandırıp gücendirmeden ona yardım edebilmeyi istediğini ancak ne yazık ki şu an yapamadığını söyle: “Zor bir dönemde olduğumuzu biliyorum ve yardımcı olamadığım için çok üzgünüm’’ gibi. Neden borç veremediğini açıkla. Eğer borç vermeme prensibin varsa bunu da dürüstçe söyle. Yine de yardım etmek istiyorsan, başka yollar olup olmadığını öğren. Mümkünse onları başka kaynaklara, kişilere yönlendir ama asla onlar adına geri ödeme garantisi verme.

NEDEN BORÇ İSTEDİĞİNİ ANLA

Senden borç istenmesinin sebebi ne? Karşı tarafı kötü hissettirmeden öğren. Aniden ortaya çıkan sağlık sorunu, okul ücretleri, faturalar, kira veya ev kredisi içinse bütçenin el verdiği kadar parayı borç olarak verebilirsin. Sebep daha önemsizse veya aynı kişi senden sık sık borç istiyorsa dur! Birinin yaşam tarzını, isteklerini karşılamak için asla borç verme. Karşı taraf ona borç vermediğin için seni suçlu hissettiriyorsa bu onun karakter kusurudur. İlişkiniz ne kadar yakın olursa olsun, sen kimsenin kişisel bankası değilsin. Kendin adına en iyi kararı verdiğin için kendinle gurur duy.

YARDIM ETMENİN BAŞKA YOLLARINI BUL

Borç isteyen kişiye destek için farklı yollar bul. Örneğin, çalışmıyorsa iş bulmasına yardımcı olmaya çalış veya ek gelir kazanması için fırsatları birlikte araştırın ve başlaması için cesaretlendir. Böylece finansal sıkıntıları için uzun vadeli bir çözüm önermiş olursun. Ayrıca daha önce bütçe yapmadıysa sağlıklı para alışkanlıkları kazanması için yol gösterebilirsin. Böylece borç para istemesine neden olan durumların üstesinden gelmek için ona yardımcı olursun.

KOŞULLARI NETLEŞTİR

Sınırları çizmek, sevdiklerinle arana para girmesini önlemeye yardımcı olur. Yakınına borç vereceksen şartlar net olmalı. Koşullar belirsizse gelecekte tartışma olabilir. O kişinin sana geri ödeme yapmasının ne kadar önemli olduğunu kendine sor. İlişki mi daha önemli? Yoksa geri ödeme konusunda daha mı endişelisin?

SÖZLEŞME YAP

Aile ve akrabalar arasındaki sorunların ana nedenlerinden biri sözlü finansal anlaşmalar. Şartları belirledikten sonra mutlaka yazılı olarak anlaşmaya varın. Paranın nasıl geri ödeneceği, ne kadar sürede ve kaç taksitte ödeneceğini baştan konuşun. Toplu ödeme yerine düzenli ödemeler yapmak genellikle daha iyidir.

Aranızdaki sözleşmede şunlar yazsın:

• Adın ve borçlunun adı
• Paranın verildiği tarih
• Borç verilen para miktarı
• Asgari aylık ödeme
• Son ödeme tarihi
• Faiz alıyorsan faiz oranı
• Borcun geri ödenmemesi durumunda yapılacaklar
• Şahitlerin isimleri 

SON KARAR SENİN

Borç verdin, sözleşme yaptın ama para sana geri ödenmiyorsa, düşün. Bu parayı hediye olarak mı göreceksin yoksa yasal yollara başvuracak mısın?