Tükenmişlik sendromu nedir, nasıl kurtuluruz?

Çok çalıştınız, bunaldınız, kendinizi çok yorgun hissediyorsunuz. Zaman zaman herkes bu şekilde hisseder. İş stresiyle başa çıkmak hepimizin yaşadığı bir şey. Ancak bu stres çok uzun sürerse kötü bir şeye dönüşebilir. Kariyer hayatınız bu şekilde giderse, kısıtlanmış hissederseniz, sonunda iş tükenmişliği yaşayabilirsiniz.

Molaya veya değişime ihtiyaç duymaya başladığınıza dair işaretler:

• Genel olarak her şey hakkında olumsuz hissetmek; işlerin önemli olmadığı veya yürümeyeceği duygusuna kapılmak.
• Zamanınız üzerinde kontrolünüz olmadığı veya sizin için önemli olan diğer yaşam alanlarında özerkliğiniz olmadığı için sürekli olarak hüsrana uğramak.
• Takılıp kaldığınız ve başka seçeneğiniz olmadığı hissini yaşamak.
• Sürekli sıkılmak ve doyumsuz hissetmek.
• İştahınızı kaybedecek, uyuyamayacak veya normalde yaptığınız gibi çalışamayacak kadar endişe veya stres yaşamak.

Elbette tükenmişliğin belirtileri bu listeden çok daha derinlere iner. Bu işaretler, işle sınırlı olmayan daha derin sorunların da göstergesi olabilir. İş tükenmişliği gibi görünen şey, hayatta daha büyük bir sorun olabilir. Büyük bir kariyer değişikliği yapmadan önce yoğun stresin veya devam eden mutsuzluğun gerçek nedenini belirlemek için biraz ruh araştırması yapmanız gerekebilir. Her iki durumda da kendinizi bu durumda bulursanız, yardım istemekten çekinmeyin. Bunlar ciddi zorluklar ve bunları aşmak için destek gerekiyor.

İş Tükenmişliğinin Başlıca Bir Nedeni: Özerklik Kaybı

Belki de işinizden dolayı kendinizi tükenmiş hissediyorsunuz… Ama buna ne sebep oldu? Buraya nasıl geldiniz? Ve bu durumdan nasıl kurtulabilirsiniz? Bu, sorunu çözdüğünüzden emin olmak ve daha da önemlisi, gelecekte kendinizi tekrar burada bulmamak için ne isteyip istemediğinizi sormanız gerekir. İş tükenmişliğinden mustarip olmanızın en büyük nedenlerinden biri? Yaşamak istediğiniz hayatı yaşayamıyorsunuzdur. Kariyerinizin izin verdiği kadar hayatınızı yaşıyorsunuzdur ve bu süreçte özerklikten vazgeçersiniz. Hayatınızın üçte birini ne zaman, nerede ve nasıl geçireceğiniz söylendiğinde, sonunda tükenmeniz kaçınılmaz.

Kariyerinizin gerektirdiği şeylerle hayatınız için istediklerinizin örtüşmemesi gerçekten iç karartıcı olabilir. Yine de hayatınızı işinizin belirlediği sınırlar içinde yaşamaya alışmış olabilirsiniz. Aslında, aşağıdaki durumlarda bununla başa çıkmaktan başka seçeneğiniz yokmuş gibi hissedebilirsiniz:

• Maaşınız nedeniyle ne olursa olsun o pozisyonda çalışmaya devam etmeniz gerektiğini hissediyorsunuz. Çünkü para kazanmanız gerekiyor.
• Potansiyel kariyer yolu fırsatları nedeniyle işinize bağlı kalmak zorunda hissediyorsunuz. Eğer bir süre daha devam ederseniz, sonunda olmak istediğiniz yere ulaşabilirsiniz.
• Maaşınızın ötesinde, avantajlara ihtiyacınız var; sağlık sigortası, emeklilik planı veya kullandığınız belirli avantajlara ve indirimlere erişim konusunda kendinizi güvende hissetmek istiyorsunuz.

Böyle hissediyor olsanız bile iyi haberler de var. Bu konuda bir şeyler yapabilirsiniz. Tabii ki doğru soruları sormaya başlarsanız ve bakış açınızı değiştirmeyi öğrenirseniz.

“Hayatımı kariyerim dikte ediyor”dan “Kariyerim hayatımın bir parçası”na geçiş yapın

Çoğu insan kariyerini hayatlarının merkezine koyar ve daha sonra işlerinin izin verdiği sınırlı sayıda seçeneğe dayanarak kararlar almaya başlar. Bunun nedeni, bir noktada büyümeniz ve kendi faturalarınızı ödemeniz ve emekliliği finanse etmeniz gerektiğidir.

Bu, bir gelir elde edecek kadar sorumlu olmayı, akıllıca yatırım yapmayı ve bugün yaptığınız gibi para kazanmak için artık çalışamayacağınız gelecekte hayatınızı finanse etmenin bir yolunu güvence altına almayı içerir. Tek bir seçenek olduğuna inanmayın. O da kendinizi sıkışmış hissettiğiniz bir kariyere sokmak; kariyerinizin hayatınızın bir parçası olması yerine kariyerinizin hayatınızı yönettiğini hissettiğiniz yer. 

Bunun yerine şunu öneriyoruz: Kariyerinizin neden hayatınızın bir parçası olmak yerine hayatınızı yönetiyormuş gibi hissettiğinize yakından bakın.

Kendinize şu soruyu sorun:

“İşim bana güvenlik duygusu sağlıyor mu?”

Cevabınız evet ise, neden böyle hissettiğinizi keşfetmeniz gerekir. Mevcut pozisyonunuzun sağladığı gelir olmadan yaşayamayacağınız için kendinizi güvende hissediyor musunuz?

Şunu da sorabilirsiniz:

• Bu geliri elde etmenin tek yolu bu mu?
• Diğer seçeneklerin neler? Farklı bir pozisyon düşünebilir misiniz (aynı şirket içinde bile)?
• İhtiyacınız olduğunu düşündüğünüz parayı kazanmak için başka ne yapabilirsiniz?
• Hayatınızı yöneten işe bağımlı olmamak için pasif gelir elde etmek için yatırım yapabilir misiniz?

Burada kalıpların dışında düşünün ve olumlu düşünmeyi de hedefleyin. Bunu söylemek yapmaktan daha kolay ama beynimiz en çok ne hissettiğimize odaklanma eğilimindedir.

Kendinizi mutsuz ve umutsuz hissediyorsanız, beyniniz size yararlı, üretken, değerli düşünceler sunmaya hazır değildir. Olumsuza odaklanırsanız, beyniniz size olumsuz düşünceler iletecektir.

Gerçek şu ki, durumunuzda değişiklik yapmak için birçok farklı olasılığı keşfedebilirsiniz. Ancak fikirlere açık olmanız ve kendinizi iyi hissedeceğiniz bir seçenek bulmadan önce birçok farklı seçeneği düşünmeniz gerekebileceğini anlamanız gerekir.

Olumlu düşünmek, olası çözümler üzerinde beyin fırtınası yapabilmenizi daha olası kılar.

Cevapları hemen bulmak zorunda da değilsiniz. Bu tamamen sorular sormak, düşünce deneyleri yapmak ve işinize yarayabilecek olasılıklara açık olmakla ilgilidir. 

“Arzu ettiğim hayatı yaşamak için ne kadar gelir elde etmem gerekiyor?”

Gerçekten ne kadar para harcadığınıza ve nereye harcadığınızda baktınız mı?  

Net görebilmek için kalemi kâğıdı alın, yazın. Ayrıca, rahat yaşayabileceğinizi ve halen elde ettiğinizden daha az gelirle hedeflerinize ulaşabileceğinizi göstererek mevcut işinize daha az bağlı hissetmenizi sağlayabilir.

Şunu anlayın:

• Hayatınızın nasıl görünmesini istiyorsunuz?
• Sizin için gerçekten önemli olan ve para harcamaya değer olan şey ne?
• Şu an hayatınızı finanse etmek için ne kadara ihtiyacınız var?
• Gelecekteki hayatınızı finansal etmek için ne kadar ayırmanız gerekiyor?

Ancak o zaman gerçekte neye ihtiyacınız olduğunu anlayacaksınız. Oradan, kariyerinize o yeni perspektiften bakabilir ve şu anki işinize gerçekten de sizi istediğiniz hayatı yaşamaktan ilk düşündüğünüz gibi alıkoyan kadar bağlı olup olmadığınızı anlayabilirsiniz.

Nerede Benim Hakkım?Bugünkü Posta Gazetesi köşemde memnun kalmadığımız bir mal yada hizmeti iade etmek istediğimizde, haklarımızın ne olduğunu ve ne yapmamız gerektiğini yazdım.