Şimdi Tam Zamanı - 22.08.2013

Ağustos ayı, yıllık planlarınızı yapmanın en uygun zamanı.

Hem yılın yarısını nasıl geçirdiğinizi görürsünüz hem de diğer yarısında işlerin nasıl gitmeye başladığını. Kontrolü ele alma zamanı…

Eylül’de okullar açılıyor, Ekim’de bayram var. Sonrasında da kış geliyor. Masrafların en fazla olduğu aylar. Yaz mevsimini yavaş yavaş geride bırakırken artık finansal durumunuzu kontrol etmenin, ayar çekmenin vakti geldi.

Önce kendinizi rahat hissettiğiniz bir zamanı seçin. Çayınızı demleyin, oturun masaya. Kağıt, kalem ve önünüzde 2013 bütçesi olsun. Evet… Başlıyoruz.

Önce hedeflerinizi gözden geçirin: Ne kadarı gerçekleşti ve planladığınız harcamalar ne durumda? Aile fertlerinizle yılın değerlendirmesini yapın. Yeni ev, araba, tatil gibi hedeflerinize ulaştınız mı? Parasal olarak hedefleriniz bütçenizi nasıl etkiledi? Harcamaların yanı sıra yatırım, birikim ve tasarruflarınızı kontrol edin. Birkaç adımda para durumunuzu kontrol altına alıp finansal huzura kavuşabilirsiniz. İşte size birkaç tüyo:

Okul Bütçesi: Çocuklu aileler için en önemli harcamalardan biri. Eylül’den itibaren Haziran’a kadar okul masrafları ve çocuğun harçlığını planlayın. Eylül ayı bütçeyi biraz zorlayacak. Ne de olsa okul alışverişi var. Kıyafet, defter, kitap, çanta derken ipin ucu kaçmasın. Geçen yılki harcamalarınıza bakın. Enflasyon ortalamasına göre mesela yüzde 5 daha fazla olacağını düşünün. Eylül-Haziran arasındaki okul harcamaları için de servis, harçlık paralarını ekleyin. Özel hoca, dershane gibi masraflar da olacaksa yıllık bütçeye bunları da eklemelisiniz. Acil durumlar için de bir miktar ayırın.

Bütçe revize: 2013 bütçenizi önünüze alın. (Yoksa üşenmeyin, yapın) İlk sekiz ayındaki harcamalar
ne durumda? Hemen tasarruf için neler yapabileceğinizi hesaplayın. Önümüz kış, masraflar daha da artacak. Önleminizi şimdiden alın. Bütçeye uygun gidiyorsanız, hele hele bütçeden daha az harcamanız varsa sizi tebrik ediyorum. Aynen böyle devam edin.

Kışa hazırlık: Eviniz kışa hazır mı? Kaloriferlerin bakımı, baca temizliği, halıların yıkanması, çatı veya pencere onarımları, ısı yalıtımının güçlendirilmesi gibi… Evi dolaşın, dikkatlice kontrol edin. Yapılması gerekenleri not alın. Yapılacak işler için farklı yerlerden birkaç fiyat teklifi alın. Bunları ne zaman yaptıracağınızı planlayın ve ona göre bütçenize ekleyin. Havalar soğuyup yağmurlar başlamadan işleri halledin.

Bayram Bütçesi: Kurban, gelen giden misafir, akrabalar… Belki de siz bir yere tatile gideceksiniz. Eğer 2013 başında hesap kitap yapmadıysanız şimdi geç değil.

Ekstralar: Birçok senelik tekrar eden harcamayı atlayıveriyoruz bütçemizde. Örneğin yenilenecek bir üyeliğiniz olabilir. Veya biten trafik, kasko, DASK, ev, sağlık, hayat, işsizlik… sigortanız var. Aileden veya dostlarınızdan birinin doğum günü olabilir. Bitip yenilenmesini istediğiniz her ne varsa bunları listeleyin ve bütçeleyin.

Finansal Durum: Borcunuzalacağınız var mı? Önce bunları hesaplayın. Kredi kartı, banka kredisi, eşe dosta borç. Hepsini alt alta yazın. Borcunuz için ödeme planı oluşturun. Varlıklarınızı gözden geçirin. Bankadaki paranız, yatırımlarınız, ev, araba… Bütün varlıklarınızın değerini güncel olarak hesaplayın. Sonra hepsini toplayın. Bu size güven ve güç verecek. Toplam varlıklarınızdan toplam borcunuzu çıkartın. Varlıklarınızdan borcunuz arasındaki fark artıda ise kendinizle gurur duyabilirsiniz. Harikasınız. Ama borçlar varlıklardan fazlaysa dikkat. Acil önlemler almanız gerekebilir. Durun, paniğe gerek yok. Her sorun çözülür. Sadece iyi bir plana ihtiyacınız var. Aylık gelirinizle aylık gideriniz arasındaki dengeyi kontrol edin. Buna göre şu adımları izleyin:

Tasarruf: Lüzumsuz harcamaları kesin. İsraf alanlarını listeleyin. Delikleri tek tek kapatıverin. Birikim: Elinize para geçer geçmez bir miktarını hemen ayırın. En az yüzde 10 olsun. Harcamalara ondan sonra başlayın.

Ek Gelir: Gelirinizi artırmanın yollarını arayın. Patronunuzla konuşun, işyerinde daha fazla sorumluluk alıp daha fazla çalışın. Mesai saatleri dışında para kazanacak bir şeyler yapmanın yollarını arayın.

Yatırımlar: Yatırımlarınızı gözden geçirin. Belki de getirisi daha fazla olan yollara başvurmanız gerekebilir. Yatırım danışmanınızla konuşun.

Tutsam mı? Satsam mı?
Soru: Kardeşimle iki sene önce 40 bin liraya bir ev satın aldık. Ayrıca içine 10 bin lira da masraf yaptık. Evi satmak istiyoruz, emlakçıya verdik. İstediğimiz bedel 52 bin lira ama 2 yıldır satılamıyor. Bu evi satıp ev kredisi almak istiyorum ama o da olmuyor. Kardeşimle de aram açıldı, “Beni sen zorladın” diyor. Acaba 25 bin lira ihtiyaç kredisi alıp onu kardeşime verip evi üstüme alsam ve sonra da kiraya versem mi? Bu arada aylık gelirim 2700 TL.  Murat

Cevap: Başım döndü. Bu nedir? Kardeşini ve kendini suçlama. Bir yatırım yaptınız müşterek, her yatırım bir risk taşır. Bazen getirisi olur, bazen uzun vadede dahi bekleneni veremeyebilir. Paraya ihtiyacınız varsa evi zararına da olsa satmayı düşünebilirsiniz ya da sen kardeşinin payını satın alabilirsin. Ev için 25 bin lira tutarında bir destek
kredisinin aylık taksiti 600 lirayı bulur, maaşın buna yeter. Evin piyasa değerini, depreme dayanıklılığını ve bölgenin geleceğini araştır. Kardeşinle bu olasılıkları konuşun son kararı kendiniz verin.