Para kaygısını nasıl yenebilirsiniz?

'Para kaygısı' para konusunda sürekli endişe ve huzursuzluk durumunu tanımlamak için kullanılan bir terim.

Hemen hemen herkesin parayla karmaşık bir ilişkisi vardır. Yeterince paramız var mı? Doğru şeyler için mi kullanıyoruz? Bu ay maaşım yetecek mi? gibi sorularla boğuşup, duruyoruz...

Ancak para kaygısı bozukluğu, ne kadar paramız olduğuna dair günlük endişelerin ötesine geçer.

Kalıcı, kendi kendine zarar veren ve kendi kendini sınırlayan finansal davranış modelidir.

Bu yazıda, bu kaygıyı nasıl yenebileceğimizi keşfedeceğiz…

İyi haber şu ki, finansal sağlığın temelleri karmaşık değil ve kim olursak olalım ya da varlık seviyemiz ne olursa olsun hepimiz bunlara hâkim olabiliriz. Bazen bu sadece organize olma meselesidir. Ve olayları görme şeklimizi yeniden çerçevelemek için profesyonel teknikler kullanırız.

İnanın bunların hepsi gerçekleştirilebilir (işler ne kadar kötü olursa olsun veya ne kadar dağınık olduğunuzu düşünürseniz düşünün).

Para kaygısı bozukluğu nasıl gelişir?

Toplumlarımızda para genellikle yiyecek, barınma ve statüye eşittir. Bu yüzden bu kadar stresli olmamız şaşırtıcı değil. Finansal sorunlarıyla yüzleşmeyi zor bulan insanlar, genellikle parayla ilgili karışık mesajlar aldıkları, para konularının konuşulmaması gerektiği söylendiği veya ebeveynlerin sık sık para konusunda çatıştığını gördükleri erken yaşam deneyimleri yaşar.

Diğerleri, benlik saygısı sorunlarının veya depresyonun bir yan ürünü olarak zorlayıcı satın alma ve biriktirme davranışı yaşar.

Diğerleri ise aşırı harcama gibi kendi kendine zarar veren alışkanlıklardan geçer.

'Para kaygısı bozukluğu' nasıl yenilir?

Birinin (veya kendinizin) para konusunda biraz stresli olup olmadığını anlamanın belki de en kolay yolu, ilişkilerine bakmaktır.

Arkadaşlarınız, aileniz ve eşinizle para konusunda tartışmak açık bir işarettir. Gizli davranış genellikle takip eder. Uyumakta zorluk ve düzensiz yemek yeme gibi. Bunlar gerçek stresler.

Not: Elbette, hepimiz zaman zaman aşağıdakileri hissediyoruz ve muhtemelen yapıyoruz. 

Para kaygısının bazı türlerine bir göz atalım.

Finansal inkâr

Bu, hepsini bir arada düşünmeyi reddederek para sorunlarını en aza indirmeye çalıştığınız zamandır.

Ve nihayetinde, büyük resminizin finansal durumu hakkında hiçbir fikriniz yok: ne kadar borcunuz var veya ne kadar süre ya da ne kadar sürede ödemeniz gerektiği gibi.

Finansal inkarla ilgili sorun, elbette, bir sorun olduğunu kabul edemiyorsanız, onu düzeltme şansınız yok.

Şöyle görünebilir:

• Kredi kartı faturalarını, banka hesap özetlerini veya vadesi geçmiş bildirimleri açmayı reddetmek;
• Sürekli yeni kredi kartları almak ve arkadaşlardan borç almak;
• Aileniz ve arkadaşlarınızla para hakkında konuşmaktan kaçınmak;
• Her şeyin yolunda olduğu konusunda ısrar etmek veya başarısızlık eksikliğini başarının kanıtı olarak kullanmak. 

Finansal ret

Bu, gerçekten paranız olduğunda kendinizi suçlu hissettiğiniz zamandır.

Bu bozukluğa sahip birçok insan, paraya sahip olmayı kötü bir insan olmakla ilişkilendirir ve servet biriktirmenin uğraşılacak bir şey olmadığına, kaçınılması gereken bir şey olduğuna inanır.

Çoğu zaman, finansal olarak reddedilenler, zenginler hakkında sürekli olumsuz yorumlar yapan ya da zenginlerin başkalarını sömürerek ya da dürüstlüklerinden fedakârlık ederek bunu elde ettiğine inanan insanların etrafında büyümüştür.

Şuna benzeyebilir:

• Becerilerinizin, eğitiminizin ve deneyiminizin gerektirdiğinden çok daha az para kazanmak;
• Parayı hak etmediğiniz veya onunla ilişkilendirilmeyi reddettiğiniz için para vermek. (Size ve ailenize yardımcı olsa bile)
• Promosyonları ve diğer fırsatları reddederseniz;
• Kendinizi “zengin insanlardan” ahlaki olarak üstün görüyorsunuz.

İstifleme

Bu, para veya nesneleri stokladığınız zamandır ve bu, hoş bir güvenlik ve güvenlik hissi sağlar.

İstifleme ve koleksiyonculuk arasındaki fark, bir şeyler toplayan insanlar genellikle koleksiyonlarını sergilemekten oldukça gurur duyarlar.

İstifçiler ise genellikle yaşam alanlarının dağınık olduğu, zar zor kullanabilecekleri ve saklamak için çaresiz oldukları noktaya kadar eşya alırlar.

İstifçilik genellikle zorunlu satın alma ile ilişkilidir, asla bir pazarlıktan vazgeçmek istemezsiniz veya zorunlu olarak ücretsiz şeyler (el ilanları veya ambalajlar gibi) elde edersiniz.

Şuna benzeyebilir:

• Değersiz mülklere derin bağlılık;
• Eşyaları atma düşüncesinde şiddetli endişe ve panik;
• Eşyaları organize etme veya kategorize etme zorluğu;
• İşlerin nereye gittiğine karar verememe;
• Yaşam alanı kaybı, sosyal izolasyon ve maddi zorluklar.

Kronik aşırı harcamaya dönüşme

Bu, şeylerin birikimi yoluyla mutluluğun ve artan sosyal statünün peşinde olduğumuz yerdir.

Bu genellikle “kronik aşırı harcamaya’’ dönüşebilir ve kişinin finansal durumu üzerinde feci bir etki yaratabilir.

Alışveriş yaparken hissedeceğiniz zevki düşündüğünüzde ve beklediğinizde, "iyi hissettiren" bir kimyasal olan dopamin, beyninizi doldurur. Yalnızca çabucak yıpranır ve sizi başka bir düzeltmeyi özlemle bırakır.

Bir kadın; “Her şeyi alıyordum. Çocuklar için oyuncaklar, yüzlerce ruj, kitaplar… Paketler gelmeye devam ettiği sürece önemli değildi. Her şeye ihtiyacım olduğuna ve bunları hak ettiğime inanıyordum ama paketi açar açmaz kendimi suçlu ve boş hissederdim. Bu yüzden tekrar alışveriş yapardım.

Semptomlardan bazıları:

• Ani satın alma, genellikle ayakkabı ve giysi kutuları gibi birçok açılmamış ürüne sahip olmanıza neden olur.
• Ürünlere sahip olmaktansa satın alma konusunda daha heyecanlı olmak; bir şey satın aldıktan sonra hayal kırıklığı veya utanç duygusu hissedebilirsiniz.
• Mutsuz veya kötü bir ruh halindeyken alışveriş yapma dürtüsü güçlüdür. 
• Yeniden iyi hissetmek için alışveriş yaptıkları kısır döngünün bir parçası olan yoğun suçluluk ve pişmanlık duyguları.

Kompulsif satın alma ile mücadele eden bir başkası; alışveriş bağımlılığına iki yıldan kısa bir sürede 50 milyon dolara yakın harcadı.

Finansal sadakatsizlik

Bu, eşinize harcamalarınız hakkında yalan söylediğiniz zamandır.

Bu, birçok farklı şekilde olabilir. Bazen finansal bir sırla (rahatsız edici bir borç gibi) bir ilişkiye girersiniz ve zaman geçtikçe ortaya çıkması zorlaşır.

Zamanla birkaç kredi kartı borcu şişebilir ve bunu kabul edemeyecek kadar utanabilirsiniz.

Gizli yatırımlarınız olabilir veya ortağınızdan finansal olarak daha iyi performans göstermeye çalışıyor olabilirsiniz.

Eşinizin onaylamayabileceği bir arkadaşınıza veya aile üyesine yardım ediyor olabilirsiniz.

Tespit etmeye çalışıyorsanız, belirtiler şunlar:

• Mantıksız harcama modelleri veya küçük miktarların tutarlı bir şekilde geri çekilmesi
• Aksi takdirde karşılanamayacak aşırı alışveriş veya tuhaf yeni satın almalar
• Karamsarlık, özellikle kumar oynayanlarda
• Yeni açılan hesaplar

Güzel şey ne mi? İnsanlar bundan çıkış yolunu öğrenebilirler.

Para kaygısı bozukluğunun üstesinden gelmek zaman ve sabır ister.

İlk olarak, finansal terapistler geçmiş deneyimlerinizin mevcut para ve zenginlik algınızı bozabileceğini fark etmenize yardımcı olabilir.

Temelde amaç, insanların paranın sadece bir değişim aracı olduğunu, bir şeyin sembolü olmadığını ve dünyada hem iyi hem de kötü için kullanılabileceğini anlamalarına yardımcı olmaktır.

Çarpık para inançlarımıza meydan okuduğumuzda ve sağlıklı finansal davranışlar uyguladığımızda (örneğin, makul ve düşük borcu sürdürmek, aktif bir tasarruf planına sahip olmak ve ayrıca bir harcama planı izlemek), sadece maddi olarak daha zengin olmayız. Duygusal olarak da zengin oluruz.

Yapay Zekâ Dünyasında Finansal OkuryazarlıkYapay Zekâ (AI) aslında nedir? PwC'nin bilişsel ve akıllı otomasyon lideri Alistair Hofert; “Yapay zekâ çatısı altında gördüğüm en yaygın iki teknoloji robotik ve makine öğrenimi” diyor.