NUDGE: Bu Kitap İnsanlığı Nasıl Dürtüyor?

Bu kitap hayatımızdaki hiçbir seçeneğin tarafsız bir şekilde sunulmadığını, insanların daha zengin, daha sağlıklı ve daha özgür olmalarını sağlayarak, hayatlarını iyileştirecek kararlara doğru dürtülmesi üzerine yeni bir bilim dalı olan davranışsal bilim araştırmasıyla seçim mimarisini nasıl uygulayabileceğimiz üzerine yazılan ve tartışma yaratan bir öğretidir.

Davranışsal ekonominin kurucu babalarından Richard Thaler’ın dürtme konusundaki teorileri geniş çapta kabul görülmekte ve dünya çapında hükümetler ve özel aktörler tarafından kullanılmaktadır. Hatta bu kitabı eski ABD devlet başkanı Barack Obama başkan olduğunda kabinedeki herkese zorunlu olarak okutmuştur. Aslında bu kitap her ne kadar sağlık ve mutluluk ile ilgili kararlarla ilgili gözükse de içerik olarak davranışsal ekonomi üzerine yazılmış bir kitaptır. Hem insanlara hem de devletlere seçim özgürlüğünü kısıtlamadan seçim mimarisini nasıl oluşturabileceğini anlatmaktadır.

Peki nedir bu seçim mimarisi? Sözlük tanımı ile ‘seçeneklerin sunum şeklinin değiştirilmesi ile kişilerin seçimlerini yönlendirme sanatı’ olarak adlandırılıyor. Kitapta ise 3 ana başlıktan bahsediliyor. Gelin başlıklara şöyle bir göz atalım;

1.     Endowment Effect (Sahip Olma Yetkisi):

İnsanların sahip oldukları şeylere olduğundan daha kıymetli zannetmesi, daha fazla değer biçmesi olarak adlandırılıyor.

2.     Mental Accounting (Psikolojik Muhasebe):

İnsanların aynı miktar parayı geldiği veya harcayacağı yere göre harcama yetisini anlatıyor.

Bunu şöyle düşünelim; çalışarak kazandığınız parayı mı harcamak daha kolaydır yoksa şans oyunlarından elde ettiğiniz parayı mı? Tabii ki emeğimiz ile kazandığımız parayı daha dikkatli harcarız. Sizce de doğru değil mi? 

3.     Transaction Utility (İşlem Değeri):

Genellikle kampanyaları açıklayan bir terim. Marketlerde gördüğümüz pazarlama stratejilerini ele alalım. Bir ürün için 10 TL yerine 9,99 TL demek her zaman daha çok alıcı çekmektedir. Halbuki arada pek de bir fark yoktur.

İşte tam da bu yüzden aslında biz ne kadar kararlarımızı kendimiz veriyoruz desek de seçimlerimizi verirken dürtülüyoruz. Araştırmacı Nurit Nobel’in dediği gibi "Dürtme, yetki veya teşvik gibi diğer araçlar yeterli olmadığında davranışı değiştirmek için bir araçtır." Kendisi önyargılı bireyler olduğumuzu ve toplumu ayakta tutabilmek için bu önyargıların üstesinden çeşitli dürtme stratejileri ile gelinebileceğini vurguluyor. Aslında bu tezine son dönemde yaşadığımız olayları da göz önünde bulundurursak, katılmamak imkansız. Kitabı okurken farklı sektörlerde de bu dürtmeyi nasıl kullanabileceğinizi öğrenebilirsiniz.