Davranışsal Finans Sözlüğü

''Davranışsal Finans, psikoloji ve finans kavramlarını bir arada inceler.''

Demirleme Etkisi (Anchoring Bias): Bir referans noktası (veya çapa) olarak karşılaşılan ilk bilgi parçasına güvenmek. Örneğin, marketlerin çoğunda ya da online alışveriş platformlarında olduğu gibi etiket gerçek fiyat ve indirimli fiyat algısı yaratılarak tüketicide tasarruf algısı yaratıldığını biliyorsunuz ve bu da demirleme etkisine en iyi örneklerden biri.

Doğrulama Yanlılığı (Confirmation Bias): Doğal olarak bizimle aynı fikirde olan insanları dinlemeye eğilimliyizdir. Çünkü kendi fikirlerimizin bize geri yansıtıldığını duymak iyi hissettirir. Örneğin, bir kişinin sol elini kullananların sağ elini kullananlardan daha yaratıcı olduğuna inandığını hayal edin. Bu kişi hem solak hem de yaratıcı bir kişiyle karşılaştığında, zaten inandıklarını destekleyen bu "kanıta" daha fazla önem verirler. 

Çerçeveleme Etkisi (Framing Effects): Bilgiyi, göründüğü kadarıyla değil, nasıl sunulduğuna göre değerlendirmek. İfadelerdeki değişiklikler veya sorunun "çerçevelenme" şekli, yatırımcıların sonuçlarını değiştirmelerine neden olabilir. Örneğin, çerçeveleme etkisinin en basit ve kült örneği bardağın yarısı dolu/yarısı boş muhabbetidir.

Sürü Etkisi (Bandwagon Effect): Sürüye bağlıyız. Kalabalığa karşı çıkmak / uyumsuzluk insanlarda korku uyandırır. Örneğin, Diyetler: Herkes bir diyet uyguluyormuş gibi göründüğünde, insanların diyeti kendileri için denemesi daha olası hale gelir. Seçimler: İnsanların kazandığını düşündükleri adaya oy verme olasılığı daha yüksektir.

Geri Görüş Yanılgısı (Hindsight Bias): Hatalarımızı fark etmemizi engeller. Bir şey olduktan sonra bunu başından beri bildiğimize inanma eğilimindeyiz. Örneğin, bir futbol maçına gittiğinizi varsayın, kazanan takımın önceden kazanacağını bildiğiniz konusunda ısrar edebilirsiniz.

Kontrol İllüzyonu (İllusion of Control): Daha fazla bilgi, insanları kontrol edilemeyen olayların sonuçlarını etkileyebileceklerine inanmaya yönlendirir. Örneğin, araştırmalar, insanların bir zar oyunun sonucunu kendileri attığında, başka birinin kendileri için zar atmasına göre daha fazla kontrole sahip olduklarını düşündüklerini ve seçtikleri bir piyango biletini bir bilete göre satmaya daha az eğilimli olduklarını gösteriyor.

Bilgi İllüzyonu (İllusion of Knowledge): Tahminlerimizin doğruluğunun daha fazla bilgi ile arttığına inanma eğilimi.

Kayıptan Kaçınma (Loss Aversion): Yatırımcılar, eşdeğer kazançlara sahip olmaktan hoşlandıklarından 2 ila 2,5 kat daha fazla kayıptan nefret ederler. Örneğin, biri bize 300 liralık bir şişe şarap verirse, az miktarda mutluluk (fayda) elde edebiliriz.

Anlatı Yanılgısı (Narrative Fallacy): Hikayeler düşünme şeklimizi yönetir. İyi bir hikaye adına kanıtları yok sayabiliriz. Örneğin, beğenilen hisse senetleri genellikle harika hikayeler ve yüksek fiyatlarla gelir.

Yansıtıcı Düşünme (Reflective Reasoning): Karar vermeye mantıklı bir yaklaşım. Yansıtıcı düşünme, eleştirel düşünmenin ayrılmaz bir parçasıdır

Dönüşümsel Düşünme (Reflexive Reasoning): Otomatik, zahmetsiz ve varsayılan seçenek olan karara duygusal yaklaşım.

Temsili Düşünme (Representative Bias): Olayların ne kadar olası olduklarından ziyade nasıl göründüklerine göre yargılanması. Örneğin, yatırımcıların otomatik olarak iyi şirketlerin iyi yatırımlar yaptığını varsaymasıdır. Ancak, durum böyle olmak zorunda değildir. Bir şirket kendi işinde mükemmel olabilir, ancak diğer işlere hakim olmayabilir.

Kendine Hizmet Eden Yanlılık (Self-attribution Bias): İyi sonuçları beceriye ve kötü sonuçları ise tamamen şansa atfetme eğilimi. Örneğin, bir öğrenci bir sınavdan iyi bir not alır ve kendisine çok çalıştığını söyler. Sporcular bir oyun kazanır ve kazandıklarını sıkı çalışma ve antrenmana bağlarlar. İş başvurusu yapan biri başarıları, nitelikleri ve mükemmel mülakatı nedeniyle işe alındığına inanıır.

Kaynak: https://corporatefinanceinstitute.com/resources/knowledge/finance/behavioral-finance-glossary/ 

Şirketlerdeki Kıyafet Kuralları - Dress Codeİkizler Nisa ve Ekin, giyim kuşam konuşuyor ve nedenleri var!