Kaybettirmeyen Yatırımlar: Hazine Bonosu

Bononuzu vade sonuna kadar tutarsanız, devlete verdiğiniz parayı faiziyle geri alırsınız, hiç riski yok.

Hazine Bonosu Nasıl işler?

Hazine yol, köprü, okul… yaptırabilmek için üç- altı ay ya da bir yıllığına bizden borç alıyor. Vadesi gelince de söz verdiği faiz ve anaparayı geri veriyor.

Koskoca devlet borç alır mı?

Bütün dünya devletleri bu yöntemi uygular. Bir ülkenin borçlanabilmesi, onun ileriye dönük finansal sağlığının göstergesidir. Devletin giderleri gelirlerinden fazla olursa ya gelirini artırması, ya giderini kısması ya da borç alması gerekir.

Devlet güvencesi: Hazine bonosu aldığımız zaman devlet, her şartta ödeme yapacağına dair bize söz veriyor. Yani risk sıfıra yakın. Tek risk ülkenin monatoryum ilan etmesi. Tarihte bazı devletlerin bu sözü tutamadığı olmuş. Örneğin; 1998’de Rusya, 2001’de ise Arjantin, “Borcumu ödeyemeyeceğim” demiş. Ama Türkiye tarihinde biz bunu hiç yaşamamışız. Yani devletimizin, ta ilk bonoların çıktığı 1854’ten itibaren, hiç borcunu ödeyemediği olmamış.

Kimler için?
Risk almadan, devlete borç verip düşük vergi avantajından yararlanmak isteyenler için.

Nereden alınır?
Banka ve aracı kurumlardan alınabilir.

Vergi masrafı?
Bonoda kazanç üzerinden vergi masrafı yüzde 10. (Mevduatta ise yüzde 15.)

Bono fiyatı nasıl belirlenir?
Bonolar alınıp satılır. Yani belirli vadedeki bir bonoyu bir gün içinde satmak ve almak isteyenler vardır. Fiyat da bu aradaki dengeye göre artar ya da azalır. Genelde ileriye yönelik beklentiler, ülkenin finansal derecelendirme notu, enflasyon, faiz temel etkendir.

Faiz-bono fiyatı ilişkisi nedir?
Ters orantılıdır. Tahteravalli gibi. Yani, ülkede faizler arttıkça bononun getirisi azalır. Diyelim size yüzde 5 faiz veren bir bono satın aldınız, ama faizler yükseldi ve yüzde 7 oldu. Sizin elinizdeki yüzde 5 kazandıran bono mu daha değerli, yoksa yeni çıkacak yüzde 7 kazandıran mı? O zaman ne oluyor, güncel piyasa faizlerinden daha az ödeyen bir bonoyu kimse istemez oluyor. Onun da alım/satım fiyatı düşüyor.

Getiri nasıl hesaplanır?
Örneğin: 1000’nız var. Aracı kuruma gittiniz, 7 Kasım 2012 vadeli bono almak istediniz. Ne kadar getiriniz olacak?

Vade: 7 Kasım 2012

Anapara:  1.000

Basit faiz: % 9

Vadeye kalan gün: 243 (8 Mart 2012 itibariyle)

Bono brüt getirisi = Anapara x (Basit faiz/100) x (Vadeye kalan gün sayısı/365) =  59,92

(Net getiri için bunun yüzde 10’u kadar vergi ödenecek => 59,92 x 0,90 =  53,93 net).

Mevduat mı, bono mu?
Vadesine ve getirisine bakın. Vadeye kadar beklerseniz, ikisi de aynı gibi... Mevduatta bankaya borç veriyorsunuz, hazine bonosunda devlete. Vade dolunca ikisinden de söz verilen sabit getiriyi alıyorsunuz. Vadesinden önce satmak isterseniz, bonoyu sattığınız gün fiyatı artmış ya da azalmış olabilir. Örneğin 1.000’lik bono aldınız, vade sonunda 1.010 alacaksınız. Vade öncesi satmak zorunda kaldınız ve bono fiyatları düştü, 950’ya satmak zorunda kalabilirsiniz. Mevduatta ise vadesinden önce bozdurduğunuzda anaparanızı aynen geri alırsınız (zarar etmezsiniz) ama faiz getirisinden mahrum olursunuz.

En iyi yatırım aracı nedir?