Ekonomide alış/veriş dengesi
Gelin, alışverişin ekonomiyi gerçekte nasıl canlı tuttuğuna Zengin Müşteri Paradoksu hikayesiyle bakalım.
Dağların yamacına kurulu, şirin mi şirin, küçük bir kasaba
varmış. Kasabalılar birbirlerini iyi tanır, pek severmiş, ama
hepsinin de birbirine borcu varmış.
Kasabanın bir de hiç iş yapmayan küçük bir oteli varmış. Pek tabii,
otel sahibi de diğer kasabalılara borçluymuş.
Bir gün Amerikalı bir turist kasabayı ziyarete gelmiş ve etrafı
dolaştıktan sonra otele varmış. Otel sahibi onu güleryüzle
karşılayıp kendisine odaları gezdirmeyi teklif etmiş ve bir miktar
da depozito istemiş. Elbette oteli beğenmediği takdirde depozitoyu
misafirine geri ödemek kaydıyla.
Amerikalı turist depozitoyu ödemiş ve otel sahibiyle odaları
gezmeye koyulmuşlar.
Otel sahibi, misafirinden aldığı depozitonun aylardır maaşını
ödeyemediği mutfak şefine olan borcuyla aynı miktarda olduğunu fark
etmiş ve hemen şefe gecikmiş ödemesini yapmış.
Eline para geçtiğine oldukça sevinen şef, vakit kaybetmeden aldığı
tüm parayla bakkala olan borcunu kapatmaya gitmiş.
Bakkal, eski müşterilerinden olan şefin ona ödeme yapmasına çok
sevinmiş. Gelin görün ki bakkalın da hasta karısını tedavi eden
kasaba doktoruna borcu varmış. Doktora karşı daha fazla mahcup
olmak istemediğinden şefin ona verdiği tüm parayı hemen gidip
doktora vermiş.
Kasabanın doktoru iyi kalpli biriydi ve komşuları ona hizmetlerinin
karşılığını ödeyemese de o kasabalıları iyileştirmeye devam
ediyordu. Ama onun da birlikte çalıştığı hemşireye borcu vardı.
Doktor, kendisine ödenen bu parayı olduğu gibi hemşireye
vermiş.
Hemşire kasabaya yeni gelmişti ve yaşayacağı ev tamir edilene kadar
otelde kalıyordu. Velhasılıkelam onun da otel sahibine borcu vardı
ve eline geçen bu parayı otel sahibine verdi.
Böylece Amerikalı misafirinden alıp mutfak şefine ödediği paranın
tamamı otel sahibine geri dönmüş oldu, ama hikaye daha bitmedi. Tüm
bunlar olurken Amerikalı turist odaları gezmiş ve beğenmemiş,
dolayısıyla otel sahibi ona depozitosunu geri ödemiş.
Bu hikaye, para el değiştirirken insanların hayatlarını nasıl
etkilediğine değiniyor. Yatırımın yanı sıra alış ve veriş ekonomiyi
canlı tutan yegane faktörler.