Dolarizasyon Nedir?

Dolarizasyon bir ülkedeki yerleşiklerin değişim aracı, hesap birimi ve değer biriktirme aracı olarak kendi ulusal paraları yerine yabancı para kullanmalarıdır. Para ikamesi olarak da adlandırılan dolarizasyon, çeşitli nedenlere bağlı olarak yerel para birimi yerine yabancı bir para biriminin benimsenmesidir. Genellikle zayıf hükümet ve istikrarsız ekonomi ortamına sahip ülkelerde söz konusu olmaktadır. Dolarizasyonun ortaya çıkmasında iki temel unsur dikkat çeker. Bunlardan ilki, makroekonomik istikrarsızlık ve ekonomik birimlerin istikrarsızlığa karşı yabancı para birimine yönelerek korunma istekleridir. Dolarizasyonun ortaya çıkmasında etkili olan ikinci temel unsur, düzenleyici çerçevedeki aksaklıklar ve piyasa eksiklikleridir.

Genelde dolarizasyonun ilk aşamasının, yabancı para cinsinden varlıkların değer biriktirme aracı olarak kullanılmaya başlanması olan ‘varlık ikamesi’ şeklinde geliştiği görülmektedir. Öte yandan, özellikle gelişmekte olan piyasalarda yakın geçmişte sıkça yaşanan bankacılık krizleri, iktisat yazınına varlık dolarizasyonunun yanı sıra ‘yükümlülük dolarizasyonu’ kavramını da eklemiştir. Yükümlülük dolarizasyonu; ülkedeki bankacılık ve kamu kesimi dahil olmak üzere tüm ekonomik birimlerin, yabancı para cinsinden büyük miktarda yükümlülüklerinin bulunmasıdır. Hem varlık hem de yükümlülük dolarizasyonları tek bir başlık altında toplanarak ‘finansal dolarizasyon’ olarak nitelendirilebilir. Finansal dolarizasyon, bir ülkedeki yerleşiklerin, hem varlık hem de yükümlülüklerini yabancı para cinsinden tutma eğilimleri olarak tanımlanmaktadır.

Merkez Bankası’nın 2007 tarihli bülteninde tam dolarizasyon ve kısmı dolarizasyon şöyle tanımlanıyor:

Tam dolarizasyon, bir ülkenin ulusal parasını tamamen terk ederek yabancı bir para birimini resmi para birimi olarak kullanmasıdır.

Kısmi dolarizasyon ise, bir ülkedeki yerleşiklerin ulusal para cinsinden finansal varlıklar yerine yabancı para cinsinden finansal varlıkları seçmeye başlamasıyla ortaya bir olgudur.

Dolarizasyonun sonuçları

Ülkenin ekonomik şoklara karşı kırılganlığı artar. Ödeme yeteneğine yönelik riskler nedeniyle finansal kesimlerde kırılganlık artar. Gelirinin önemli kısmı ulusal para cinsinden olan kamunun yabancı para cinsinden borçları nedeniyle borçluluğun sürdürülebirliği konusunda sıkıntı yaşanır. Döviz kurununun fiyatlara etkisi yüksek olur. Dolarizasyon, firmaların bilançolarında kur uyumsuzluklarına neden olarak kırılganlığın artmasına yol açabilmektedir.

Altınla İlgili 10 Enteresan Bilgi Değerli metal ve elementin mücevher dışında birçok kullanımı var. İşte periyodik tabloda Au olarak listelenen altın elementi hakkında 10 enteresan bilgi: