Davranışsal Finansta Beklenti Teorisi Nedir?

Beklenti teorisinin temel varsayımlarından biri de yatırımcıların kazançlardan çok kayıplardan etkilenmesi. Yatırımcıların x miktar para kaybettiklerinde duydukları üzüntü, x miktar para kazandıkları zaman yaşadıkları sevinçten daha yoğundur. Kazanç veya kayıp durumu ise önceden belirlenmiş bir hedefe göre belirlenir ve bu  referans doğrultusunda yıl sonunda kar veya zarar elde ettiklerini belirtirler. Bu durumu bir örnekle açıklarsak;  bir yatırımcı 100 Bin TL değerinde bir ev satın alır ve kısa bir süre sonra evin değerinin 150 Bin TL olduğunu öğreniyor. Artık yatırımcının ev satış referansı 150 Bin TL’dir ve evini 150 Bin TL’den düşük bir fiyata satmasını bir kayıp olarak değerlendirecektir.

İnsanlar daha fazla fayda sağlıyor olsa bile olasılık içeren seçeneklerden çok kesinlik içeren seçenekleri tercih etme eğilimindedir. Yatırım yapmak için fon almak isteyen bir yatırımcıya iki farklı fon sunulur. 1. Fon yıllık %5 getiri garantisi vardır, 2. Fon ise 5 yıldır ortalamanın üzerinde getiri elde ettiği söylenir. Yatırımcı% 5 yıllık kesin getirisi olan 1. Fonu tercih eder.

Aşağıdaki grafik ile beklenti teorisini gözlemleyebiliriz. Yatırımcının ‘değer fonksiyonu’ orjinden geçen ‘S’ şekilli grafik ile gösterilir.

Grafikte üst kısmı mutluluk alt kısmı ise üzüntü olarak değerlendirebiliriz. Y ekseninde fayda X ekseninde ise kazançlar arttıkça faydanın azaldığı görülebilir fakat kayıplar da arttıkça etkileri giderek azalır. Bir diğer dikkat edilmesi gereken nokta ise kayıp grafiğinin kazanç grafiğine göre daha ‘dik’ çizilmiş olmasıdır. Bu çizim bize kayıpların kazançlara göre daha fazla önemsendiğini ve kişilerin fayda fonksiyonunu daha fazla etkilendiğini göstermektedir. Bu grafikten bir sonuç daha çıkarılabilir, parça parça ve küçük zararların yani 2 defa 10.000 TL kaybetmenin üzüntüsü tek seferde yaşanacak 20.000 TL’lik kayba göre daha fazladır.