Borsaya yeni başlayanlar ne yapmalı? Borsada para katlama efsane mi?

Acar Menkul Değerler Stratejisti ve Yatırım Danışmanı Ahmet Mergen, Monay Kahve Sohbetleri/Borsa 2023 oturumunun konuğu oldu.

Borsada para katlama gerçek mi efsane mi?

Borsada riske girmeden para katlama 'efsanesi' enflasyonun her geçen gün arttığı günümüzde pek çok kişinin rüyası... Peki borsada küçük paralarla yapılan yatırımların katlanması gerçek mi yoksa bir 'rüya', bir şehir efsanesi mi?

2023'te borsada nelere dikkat etmek gerek? Türkiye'de finansal okuryazarlık hareketinin öncüsü Özlem Denizmen'in 'finansal iyilik hali'ni inşa etme misyonuyla hayata geçirdiği, Nobel Ödüllü bilimsel yöntemler ve davranış değişikliği metodolojisiyle kurulan Monay mobil uygulamasının üyelerinin katılımıyla gerçekleşen 'Kahve Sohbetleri' oturumunda Acar Menkul Değerler Stratejisti ve Yatırım Danışmanı Ahmet Mergen, borsada son durumun nabzı tuttu.  İşte Ahmet Mergen’den borsa ile ilgili çok önemli bilgiler ve ipuçları…

Tüm varlığımızla borsaya girimek doğdu mu?

“Piyasa artışlarında maksimum kâr, piyasa düşüşlerinde sıfır zarar ya da minimum zarar ile pozisyon alabilmek için ellerinizdeki tüm varlıklarla borsaya girmek yerinde bir karar olmaz” diyen Mergen şöyle devam etti: “Günümüzde pek çok küçük yatırımcı bir başkasının fikri ile yola çıkarak borsaya giriyor. Bireylerin kendi kararları ile işlemler yapması gerekir.”

Borsaya eş dost tavsiyesi ile girilir mi?   

'Eş dost tavsiyesi' borsada hataya en çok mahal veren durumlardan biridir diyen Mergen, “Borsadan korkuyoruz ama merak da ediyoruz” diyenlere şu yanıtı verdi: “Herkesin bir işi var. Koç Türkiye'nin en büyük ailesi ve grubu. Arçelik'te çalışan, Tüpraş'ta, Ford'da çalışan yok mu? Var! Bu şirketlerde çalışmaktan nasıl korkmuyorsak, bu ve bunun gibi şirketlerin borsadaki hisselerine yatırım yapmaktan da korkmamak gerekir.”

Borsada arz-talep dengesi nasıl şekillenir?  

Mergen, borsadaki arz talep dengesini 'bisiklet' örneği ile açıkladı:  "10 bisikletimiz var satacak. 10 bisiklete 20 kişiden satın alma talebi gelirse, bisikletin fiyatı 5 bin lira ile başlıyorsa 6 bin liraya çıkar. Aynı şekilde daha az almaya 8 kişi gelirse 5 bine alıcısı çıkmayacak. Satıcı, fiyatı düşürecek. Burada kilit nokta 'arz ve talep' işi."  

Birikimler nasıl değerlendirilmeli?   

Monay kullanıcılarının en merak ettiği konuların başında gelen 'Birikimlerini nasıl değerlendirmeleri ve hangi alanlarda yatırım yapmaları gerektiği' sorularına, geleneksel Türk yatırımının gayrimenkul ve altın üzerine kurgulandığının altını çizerek yanıt veren Mergen, gayrimenkul yatırımına ilişkin şu sözleri sarf etti:  

Gayrimenkul bir yatırım aracı olmalı mı olmamalı mı?  

"Son günlerde gayrimenkul bir yatırım aracı olsun mu olmasın mı gibi bir gürültü patırtı kopuyor Türkiye'de ama dünyaya bakıldığında en zenginler dediğimiz insanlar hep gayrimenkul yatırımı ile dev güçler arasına adını yazdırmış. Örneğin bir dönem ABD Başkanlığı yapan Donald Trump. Dünyanın en zengin insanları hep gayrimenkul işiyle, inşaat ve arsa işleriyle zengin olmuştur."   

Birikimleri erimesin isteyenler ne yapmalı? 

Enflasyon karşısında birikimlerini döviz üzerinden planlayanlara da önemli ipuçları veren Mergen, kazançlarından kenara küçük de olsa bir meblağ ayıran ve bu meblağın değerinin kaybolmasından endişe edenler için dünyadan örnekler verdi:  "Amerika'da insanlar doları bırakıp Euro, Sterlin almaz örneğin... Amerika'da insanların Sterlin ya da Euro hesapları bile yoktur tüm hesapları Dolar üzerinedir. Bizim gibi ülkelerde dolar Euro bazında hesaplar açılıyor, çünkü biz enflasyonu 70 sene boyunca 1960'larda yüzde 2 civarında tutmuşuz. Ondan sonraki yıllarda hiçbir zaman enflasyon yüzde 2'lerde kalmadı."  

Altın yatırımcılığı ve 'yastık altı' konusu  

Mergen, altın yatırımına ilişkin de kritik saptamalarda bulundu. Türk yatırımcısının yastık altı altınını piyasaya getirmediğini ifade eden Mergen, 'sertifika' sürecinin geleneksel Türk altın yatırımcısını altınını piyasaya sürmemesinin nedenlerinden biri olduğunu vurgulayan Mergen, güvenin yatırımda, özellikle devlet ve bireyler arasında çok önemli bir motivasyon olduğunu ifade etti.  

Monaylılara 'Sepet yapın' tavsiyesi  

Oturumda Monay kullanıcıları da borsaya ilişkin sorular yöneltti. Mergen, borsa hisselerine uzun vadede güvenilip güvenilmeyeceği ve borsada hangi sektörlerin daha öne çıktığına ilişkin sorulara şu yanıtları verdi:  

 "Hiçbir yere bütün servetinizle gitmeyin! Gayrimenkule gidersiniz, bir sene gayrimenkul fiyatları sakin kalır, oturursanız üzerine para kaybedersiniz. Sepet lazım, paranızı sağa sola akıllıca dağıtmak ve yatırımı çeşitlendirmek lazım.”   

 Borsada sabır ve uzun vade ilişkisi  

Mergen, borsada uzun vadeli düşünmenin ve sabrın öneminin altını çizdi:   

“Borsada hisseler, kağıtlar, ortam sıkıntılı ve ekonomik açıdan iyi gözükmediği zaman ucuzlar. Niye?  

Çünkü korku ve panik ortaya çıkar. Yok pahasına birtakım hisse kağıtlarını satar ve gider yatırımcılar...  Taşın altına böyle dönemlerde gelip elinizi sokarsanız, biraz da tabiri caizse kuluçkaya yatarsanız, örneğin 2 sene gibi bir süre tutarsanız... İşte o zaman para kazanabilirsiniz.”

Portföy oluştururken nelere dikkat edilmeli?  

Türkiye'yi bir yerden bir yere taşıyacak major şirketler var. Örneğin; evinizde birçok eşya var değil mi? Peki portföyünüzde evinizde kullanmak üzere satın aldığınız beyaz eşyaları üreten, piyasada işlem gören şirketlerin kağıtları var mı? Evinizdeki camları, cam eşyaları üreten şirketlerin kağıtları porföyünüzde var mı? Bilet alıp seyahat ettiğiniz firmalar? Etrafınız bakın; major kağıtlara bakın... Tabiri caizse portföyünüzü ıvır zıvır kağıtlarla doldurmayın. Uzun vadeli düşünün.”

‘Borsada riski göze almak gerekli’

Mergen, "Boğulacaksanız büyük denizde, okyanuslarda boğulun" diyerek Pasifik Okyanusu'ndan örnek verdi: "Pasifik Okyanusu'nun tepesinde sörf yapılan 20 metrelik dalgalar sizi altına alabilir ama döndüğü zaman tekrar üste çıkartır. 10 cm'lik durgun suda, yani fasa fiso diye tabir edebileceğim yerlerde alım satımlar yaparak durgun suda boğulmayın. Bu felsefeyle büyük kağıtlarda pozisyon tutmayı hedefleyebilirsiniz."  

 'Türkiye'de bir şeyin parçasıyım' diyebilmenin gururu...  

Enflasyona karşı paranın değerini korumak için, Monay kullanıcılarına 'yatırım'ın önemini sık sık vurgulayan Mergen şunları söyledi: “Türkiye'de enflasyon eğer aşağı yöne çekilebilirse, 'gizli vergi' denilen bu enflasyon ortadan kalktıktan sonra insanlar paralarının bir kısmını bu hisse senetlerine yatırarak ve bankadan alacağı mevduat faizinden ve benzerlerinden daha fazla para kazanır. En azından bir de bir şeye ortak olmanın tatmini ve gururu var. 'Ben de Türkiye'de bir şeyin parçasıyım' diyebilmenin..."     

Halka arza katılımda nelere dikkat edilmeli?    

"Çocuğumuz için açtığımız bir hesaptan bütün halka arzlara uzun vade satmamak üzere katılım sağlıyoruz. Nasıl yorumluyorsunuz?" sorusuna ise Mergen şöyle yanıt verdi:  

 “Her halka arza katılmak doğru değildir. Halka arz edilen şirket nedir önce buna bakmak lazım... Nerede iş yapar, ne üretir, ürettiğinin değeri nedir; üretimlerinin gelecekteki değeri nedir; ileride 'çöp' niteliği mi taşıyacaktır? Halka arzda sektör, o sektörün gelecekteki durumu ve tabii ki patronu çok önemlidir. O patron ileride kârını sizinle paylaşabilecek mi? İyi huylu mu yoksa 'hep bana'cı bir insan mı? Piyasadaki pazar payı ne olabilir? Bunlara bakmak lazım. Bazı şirketler de borcunu ödetmek için halka arza açılır; sermayeyi daha fazla büyütüp sadece kar etmek için arz ederken uzak durmakta fayda var. “

Borsaya ne kadar para koyulmalı?    

 Mergen bu konuda şu uyarıda bulundu:  

⇒ Sahip olduğunuz tüm parayla borsaya girmeyin!   

⇒ Öncelikle bir eviniz olmadan sağa sola macerelara atılmayın!   

⇒ Gücünüz doğrultusunda yatırımınızı çeşitlendirin... Biraz altın, gayrimenkul, arsa ya da hisse senedi gibi...  

⇒ Planınıza sadık kal, planınızdan dışarı çıkmayın.  

Borsada hangi sektörlerde yüksek getiri var?  

Yüksek teknolojiyi takip eden şirketleri, özellikle de sağlık teknolojisini, robotik teknolojiyle iş yapan şirketlerin halka arzları önemli. Bunlar tercih edilmeli. Trendleri takip etmek ve geleceği olan şirketlere yatırım yapmak lazım. Teknoloji, tarım, sağlık sektöründeki şirketleri takip etmek önemli.   

Hisse senedi mi yatırım fonu mu?  

Hisse senedi yerine yatırım fonu almak daha iyi. Kafalar karışmasın. 100 liranız var ise 50'sini fona yatırım yapın, 50'si sizde kalsın. Kendinize söz verin. Fona müdahale etmeyin, karışmayın. Hatta unutun. Kendi fonunuzla zırt pırt oynamayın. Kağıtlarınızı aldıktan sonra sabırla bekleyin. Mobilya almak için fonunuzu bozmayın.   

Krizde para iki yere kaçar; Altın, Gümüş gibi değerli madenler ve o anda dünyanın en güçlü ülkesi hangisiyse o ülkenin para birimine...   

Temettü emekliliğinde uzun vadede hisse tutmak mantıklı mı?  

Temettü veren kağıt en iyisidir. Hem değeri yükselen hem de temettü veren kağıdı buluyorsak bu tabiri caizse pastanın üstündeki çileği kapmak demektir... Fakat temettü veren kağıt zaman zaman çok yükseldiğinde onu satıp daha düşük yerden alındığında temettünün en iyisini kazanmış olursunuz. Burada asıl mesele kağıdın lotunu çoğaltmaktır.  

Özlem Denizmen ile Bütçede Temiz Sayfa Açma Yöntemleri!Özlem Denizmen, bütçe yönetiminde 'temiz sayfa' nasıl açılır konusuna değiniyor. 2 dakikalık bu kısa videoda, bütçe yönetiminde yeni bir başlangıç yapmak için izlemeniz gereken adımları açıklıyor.